Bu sayfa, Prof.Dr. Enis ŞAHİN’in Adapazarı’yla başlayan Sakarya ile devam eden bu coğrafyanın Cumhuriyet Tarihi dönemindeki 81 yıllık öyküsünün kronolojik olarak hazırlandığı kitap esas alınarak yüksek lisans öğrencisi Saliha Sevde ÇELİK’in katkılarıyla hazırlanmıştır. Kronolojik Adapazarı – Sakarya tarihi (1923 – 2004) adlı esere Sakarya Üniversitesi Kütüphanesi’nden erişebilirsiniz.
06.04.1905
Sapanca'da belediye teşkilatı kuruldu.
09.04.1905
Kocaeli Vilayeti’ne bağlı bir kaza olan Adapazarı’nda ilk özel hastane açıldı. Hastane, Operatör Doktor İzzet Fikrî Bey tarafından kurulmuştur.
09.04.1905
Adapazarı Tarımsal Araştırma Enstitüsü, “Tohum ve Islah ve Deneme İstasyonu” adıyla kuruldu.
09.04.1905
Adapazarı’nda Tahta ve Demir Fabrikası tarafından elektrik üreten motordan şehre ilk cereyan verildi.
13.04.1905
Adapazarı’nda Belediye tarafından “Memleket Hastanesi” adıyla yeni bir hastanenin kuruldu
16.04.1905
Karasu ilçe haline getirildi.
17.04.1905
Adapazarı’nda devlet hastanesi inşa edildi.
19.04.1905
Sakarya nehri üzerinde inşa edilen Kemerli Sakarya Köprüsü bitirildi .
04.05.1905
Adapazarı İşçi Sigorta Dispanseri kurulmuştur.
23 Şubat 1934
1951 yılında kapanan kadar pek çok tiyatro oyunu sergilemiştir. Bu oyunlar Temsil Şubesi tarafından belirlenmiştir.
20.10.1935
Tüm Türkiye’de genel nüfus sayımı yapıldı ve Sakarya bölgesinin genel nüfusunun 173.143 kişi olduğu tespit edildi.
31.05.1937
Adapazarı-Bolu yol güzergâhındaki Sakarya nehri üzerinde inşa edilen 90 m uzunluğundaki “Sakarya Köprüsü”nün yapımı tamamlandı.
Mustafa Kemal Atatürk Bolu üzerinden Sakarya’ya geçişi sırasında Kumköy yakınlarında bulunan ahşap yerine sağlam ve güvenli bir beton köprü yapılması emrini vermiştir. Bu emir doğrultusunda 1936-37 yılları arasında köprü inşa edilmiş ve 1937 sonlarında kullanıma açılmıştır.
06.06.1940
Adapazarı kazasına bağlı Akyazı nahiyesinde belediye teşkilatı kuruldu.
20.10.1940
Türkiye’de genel nüfus sayımı yapıldıve Sakarya bölgesinin genel nüfusunun 184.401 kişi olduğu tespit edildi.
10.11.1941
Sapanca-İzmit su isalesi inşaatına başlandı. Bu tesisat çalışması, 1943 sonlarına kadar devam edecektir
Mart – Ağustos 1943
Sakarya isimli bir dergi çıkarılmaya başlanmıştır. Sakarya Dergisi; milli kültür, sosyal danışma, milli bilinç ve benzeri alanlarda yaptıkları çalışmalarla ülkemizin gelişmesine önemli katkılarda bulunmuştur.
10.06.1946
Pamukova’da belediye teşkilatı kuruldu.
23.09.1948
Adapazarı şehir merkezindeki Memleket Hastanesi’nin yanındaki binada, Ali Dikmen Verem Dispanseri açıldı.
22.10.1950
Türkiye’de genel nüfus sayımı yapıldı ve Sakarya bölgesinin genel nüfusunun 244.540 kişiden ibaret olduğu tespit edildi.
01.07.1952
Adapazarı Tütün İşçileri Sendikası açıldı.
16.02.1953
Geyve’de bakır madeni bulundu.
18.03.1953
Adapazarı’nın Harmantepe köyünde altın madeni damarlarına rastlanmıştır. Aynı köyde bir süre önce de lületaşı yataklarının varlığı tespit edilmişti.
17 Haziran 1954
1954 yılında Sakarya adında ayrı bir vilâyet oluşuna değin devam etmiştir. 1868 yılında “Adapazarı Belediyesi” adıyla belediye teşkilatı kurulan ilçe, TBMM’de kabul edilen kanunla, Kocaeli Vilayetinden ayrılarak merkez ilçesi Adapazarı olan Sakarya Vilayeti kurulmuştur.
22.06.1954
Sakarya Vilayeti’nin teşkil edildiğine dair kanun, Resmî Gazete’nin 22 Haziran Salı günlü ve 8755 sayılı nüshasında yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanuna göre Sakarya Vilayeti, Adapazarı Merkez kazası ile birlikte, Akyazı, Geyve, Hendek ve Karasu kazalarından oluşmaktaydı. Kanun numarası 6419 idi.
14.07.1954
Adapazarı Şehir Bandosu kuruldu.
01.12.1954
Çok görkemli bir törenle Sakarya Vilayeti işlemeye başladı.
04.12.1954
Sakarya Vilayeti’nin işlemeye başlamasıyla birlikte, Adapazarılı olup, Kocaeli Barosu’na kayıtlı bulunan avukatlar, bu barodan ayrılıp, Sakarya Barosu’nu kurmuşlardır.
17.02.1955
Danıştay İkinci Dairesi’nin kararıyla, Alifuatpaşa Köyü’nde belediye teşkilatının kurulması kararlaştırılmıştır.
19.02.1955
Sakarya Kadınlar Birliği’nin kurulması kararlaştırıldı.
05.03.1955
Sakarya Vilayeti Basın Bürosu kuruldu ve faaliyetlerine başladı.
08.05.1955
Adapazarı ve Hendek Devlet Hastaneleri açıldı.
23.10.1955
Bütün Türkiye’de genel nüfus sayımı yapıldı ve Sakarya Vilayeti’nin teşkil edilmesinden sonra gerçekleştirilen bu ilk sayımın sonucunda, vilayetin toplam nüfusunun 297.108 kişi olduğu tespit edildi.
02.02.1956
Serdivan Belediyesi kuruldu.
1956
Arifiye Belediyesi kuruldu.
1956
Kocaali nahiyesinde belediye teşkilatı kuruldu.
1956
Söğütlü nahiyesinde belediye teşkilatı kurulmuştur.
01.09.1957
Sapanca, yapılan görkemli bir törenle kaza olarak işlemeye başladı.
01.04.1959
Kocaeli Vilayeti’nin Kandıra kazasına bağlı olan Kaynarca, 7033 sayılı kanunla ilçe durumuna yükseltilmiştir.
03.09.1959
Geyve’ye bağlı Tepeler köyünde, zengin bakır maden yatakları bulundu.
03.12.1959
Akyazı’da zengin linyit kömürü yatakları bulundu ve işletilmesi kararlaştırıldı.
1959
Sakarya Sosyal Sigortalar Hastanesi hizmete girdi.
23.10.1960
Bütün Türkiye’de genel nüfus sayımı yapıldı ve Sakarya Vilayeti’nin toplam nüfusunun 361.992 kişi olduğu tespit edildi.
1960
Kaynarca kazasında belediye teşkilatı kuruldu.
1962
Adapazarı’na bağlı Erenler köyünde belediye teşkilatı kuruldu.
19 Nisan 1962
Önceleri "Demokrat Sakarya" (1954-1962) adıyla yayınlanan gazetenin devamı niteliğinde Hasan Bıçak tarafından çıkarılmaya devam etmiştir.
1964
Türkiye Vagon Sanayii Müessesesi Adapazarı Tamir Atölyesi adıyla kurulan sanayi kuruluşu, 1964’de Adapazarı Demiryolu Fabrikası adını almıştır.
27.01.1966
Kaynarca’nın Sakarya Vilayeti’ne bağlandığına dair kanun Resmî Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi.
11.11.1966
Dr. Müzeyyen Biler tarafından 1.5 milyon Türk liralık yatırımla gerçekleştirilen Adapazarı Hususi Hastanesi törenle hizmete açıldı.
1966
Sakarya Vilayeti’nin merkez kazası olan Adapazarı’nda kan merkezi kuruldu.
10.01.1968
Mustafa Kemal Atatürk’ün silah arkadaşlarından ve Geyve civarında önemli faaliyetlerde bulunmuş büyük bir kumandan ve devlet adamı olan Ali Fuat Cebesoy İstanbul’da vefat ettive cenazesinin, Paşa’nın vasiyetine uyularak, Alifuatpaşa kasabasında defnedilmesi kararlaştırıldı.
01.03.1968
Geyve ilçesinin Alifuatpaşa kasabasında, Türkiye’de ilk defa olmak üzere, “köysel alana sağlık hizmeti getirmek amacıyla”, Sağlık Araştırma Merkezi açıldı.
01.07.1968
Adapazarı Verem Hastanesi açıldı. 120 yataklı bu yeni hastane, Verem dispanseri bitişiğinde bulunmaktadır.
20.01.1973
Sakarya ve Kocaeli havalisinde tv yayınlarının izlenmesini sağlayacak olan Keltepe Tv vericisi hizmete açıldı.
09.12.1973
Adapazarılıların “Meziyet Bacı” lakabını taktıkları Meziyet Sevim Sözer, Adapazarı Belediye Başkanlığı görevine seçildi. Meziyet Sevim Sözer, Adapazarı Belediye Başkanlığı tarihinin tek kadın belediye başkanı olarak da tarihe geçecektir.
1974
Sakarya Doğum ve Çocuk Bakımevi Hastanesi açıldı.
1977
Advas kısa adıyla bilenen Adapazarı Vagon Sanayii Müessesesi, 1977’de bir atılım yaparak, ilk defa elektrikli tren yapımına yönelmiş, bu amaçla aynı yıl Fransa ile paten antlaşması yapmıştır.
05.05.1979
Adapazarı Vagon Sanayii Müessesesi’nin imal ettiği yeni tip elektrikli tren ve banliyö dizileri, törenle hizmete girdi.
12 Ocak 1989
Sakarya Müze binası 1915 yılında Askerlik Şubesi Başkanı Binbaşı Baha Bey'in evi olarak inşa edilmiştir. 1922'de Mustafa Kemal annesi ile bu evde görüşüp üç günlük misafir olmuştur.
21 Haziran 1993
Atatürk Evi olarak da anılan Sakarya Müzesi halkın ziyaretine açılmıştır.
6 Mart 2000
Resmî Gazete’ de yayınlanan 593 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile “Büyükşehir Belediyesi” kurulmuş, Adapazarı Belediyesi de Büyükşehir Belediyesi’nin “Merkez” isimli alt kademe belediyesine dönüştürülmüştür.
22 Mart 2008
26824 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5747 sayılı Kanun hükümleri doğrultusunda Belediyemizin “Merkez” olan ismi, Adapazarı Belediyesi olarak değiştirilmiştir.
28 Mayıs 2013
Adaray, Sakarya'da Sakarya Büyükşehir Belediyesi tarafından TCDD’den kiralanan tren setleri ile işletilen eski bir banliyö trenidir. Hat, Marmaray projesinin inşaatı sebebiyle iptal edilen Haydarpaşa- Adapazarı Bölgesel Treni (Adapazarı Ekspresi)'ni telafi etmek amacıyla hizmete girmiştir. 5 Ocak 2015'te İstanbul'a bölgesel tren seferlerinin yeniden başlaması üzerine, Adaray seferleri 2016'da iptal edilmiştir.
15 Temmuz 2016
Fethullahçı terör örgütünün 15 Temmuz 2016'da gerçekleştirdiği darbe girişimi başarısızlıkla sonuçlanmış ve Türk milletinin direnişi karşısında yenilgiye uğratılmıştır. Sakarya müftüsü herhangi bir emir vermemesine rağmen imamlar camilerden selalar okunmuş, halka sokağa çıkma çağrısında bulunmuştur. Sakarya Valiliği FETÖ'cülerin elinden alınmasına rağmen isyancıların açtığı ateş sonucu 19 vatandaş yaralandı. 15 Temmuz'da Sakarya büyük kahramanlıklar gösteren en önemli şehirlerden biri olmuştur.