ATSO'DAN ve SATSO'YA
Dünyadaki ticaret ve sanayi odalarının ortak özelliği de milli merkezi bir üst organizasyon içinde bir araya gelmeleridir. Ülkemizdeki örneği Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğidir.
Osmanlı toplumunda oda fikri, Batılaşma hareketiyle gündeme gelmiştir. 1856 tarihli Islahat Fermanı, bir dizi reform ve yenilikler içerirken, tüccarların odalar kurarak örgütlenmelerinin gerekliliğini vurgulamıştır. Fermanın gereği olarak, nizamnameler yayımlanıp odalar kurulmaya başlanmıştır. İlk olarak 1879’da Tarsus Ticaret ve Sanayi Odası kurulmuş, bunu 1882’de İstanbul’da ve 1885’te İzmir’de kurulan odalar izlemiştir.
ATSO
Kuruluşu
[1] Narin, Resül. SATSO ile 1 Asır. Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası, 2017.
[2] SATSO Web sayfasında alınmıştır (Erişim tarihi 16.08.2024)
Odanın resmi açılışında idadi öğretmen ve öğrencileri konuşmalar yapmışlar, manzumeler okumuşlardı. Ticaret ve Sanayi Odası’nın ilk icraatı üç yıldır uygulanmasına çalışılan Cuma tatiline uyulmasını sağlamaktı. Bu amaçla Müslim ve gayrimüslim tüccar ve esnaf dolaşılarak lokanta, kahvehane ve eczane gibi yerler hariç kendilerinden işyerlerini kapayacakları güvencesi alınmıştı. 1 Haziran 1917 günü tüm dükkanlar kapanarak herkes mesire yerlerine gitmiş, bu mübarek gün adeta bir bayram gibi kutlanmıştı. Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası tarafın dan gerçekleştirilen bu uygulamanın İstanbul Ticaret ve Sanayi Odasına da örnek teşkil etmesi isteniyordu.
ATSO, üyelerine çeşitli hizmetler sunmaktadır. Bu hizmetler arasında ticari sicil ve belge hizmetleri, eğitim ve danışmanlık hizmetleri, dış ticaret hizmetleri, fuar ve seminer organizasyonları gibi faaliyetler bulunmaktadır. Aynı zamanda ATSO, üyelerinin çıkarlarını korumak için yerel ve ulusal düzeyde politika yapıcılarla etkileşimde bulunmaktadır.
ATSO, bölgedeki ekonomik kalkınmaya katkıda bulunmak için çeşitli projeler yürütmektedir. Bu projeler arasında eğitim, istihdam, teknoloji transferi, Ar-Ge faaliyetlerinin desteklenmesi gibi alanlarda çalışmalar yer almaktadır. Ayrıca ATSO, üyelerinin rekabet gücünü artırmak, ulusal ve uluslararası pazarlarda daha etkin olmalarını sağlamak için ticari iş birliklerini teşvik etmektedir.
Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası, bölgedeki iş dünyasının önemli bir temsilcisi ve destekçisi olmuştur. Üyelerine sunduğu hizmetler ve yürüttüğü projelerle bölgenin ekonomik gelişimine katkıda bulunmaktadır.
Hacı Mehmet Efendi
Şumnuluzâde Hacı Mehmet Hilmi Efendi, Adapazarı’nda toptan bakkaliye ticareti yapmak taydı. Lider karakterli ve girişimci ruhlu Mehmet Hilmi Efendi, Adapazarı’nın varlıklı tacirlerinden biri idi.
Ermenilerin hâkim olduğu, 1907’de açılan, Osmanlı Bankası’na karşılık Adapazarı’nda kurulan, Osmanlı’nın ilk şahsi teşebbüs Milli bankalarından biri olan Adapazarı İslam Ticaret Bankası, 09 Mart 1913 tarihinde 13 kurucu üye tarafından kurulmuştur. Bu kuruculardan biri de Şumnulu Hacı Mehmet Hilmi Efendi idi. Kendisi bu bankanın kurucularından biri olması nın yanında bankanın kurucu müdürüdür. 23 Ekim 1919 tarihine kadar bu görevini 6 yıl yerine getirmiştir. Mehmet Hilmi Efendi’nin lider karakteri, Adapazarı’lı tacirler ile Adapazarı’nda Ticaret ve Sanayi Odası’nın kurması ve ilk Başkan olarak görev almasına da vesile olmuştur. Kendisi aynı anda hem Adapazarı İslam Ticaret bankası hem de Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası yöneticiliğini birlikte yürütmüştür.[1]
[1] Erendil, Muzaffer. Türlü Yönleri ile Sakarya İli, İstanbul, 1982.
31 Mayıs 1917 tarihinde Adapazarı’lı tüccar ve esnaflar ile Ticaret ve Sanayi Odası’nı zorluklarla kurmuş ve Oda’nın kurucu başkanlığını 1923 yılına kadar sürdürmüştür. O zamanlar Ticaret ve Sanayi odalarına kayıt zorunluluğu yoktu bu nedenle odanın gelirleri de azdı. Buna rağmen Mehmet Hilmi Efendi oda yöneticiliğini uzun süre devam ettirebilmiştir.
1941’de Kocaeli vilayetinde şirket, tüccar, esnaf ve fabrikatörlerle sair kazanç temin eden ticaret erbabının, ticaret çeşitlerini ve ürünlerini kayıt ve tescil etmek üzere Adapazarı ve İzmit’te iki ayrı Ticaret ve Sanayi Odası bulunmaktaydı. Bu odalara kayıt ve tescil edilmiş olan azanın toplamı 1533’tür. Bunun 642’si Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odasına kayıtlıdır. 6 Ekim 1941 Ticaret odalarına bağlı olan kazalarda da vazifeleri kanunla tespit edilmiş birer ticaret odası mümessili vardır. Bu dönemde Geyve mümessili Ali Ertürk, Hendek mümessili Yusuf Uzun, Karasu mümessili Mahmud Bal’dı.
20 Haziran 1943 tarihinde Adapazarı bir deprem felaketine daha maruz kalmıştı. Bu depremden Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası da etkilenmişti. Uzun yıllar faaliyet gösterdiği Uzunçarşı’daki hizmet binası bu depremde yıkılmış ve bütün eşya ile tarihi evraklar enkaz altında kalmıştı.
Depremde büyük yara alan Oda’ya İstanbul’dan yardım gecikmemişti. 26 Haziran 1943 tarihinde İstanbul Ticaret Odası deprem nedeniyle harap durumda olan Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odasına yardım etmeye karar vermişti. Ancak bu yardım borç olarak verilecek ve şehir kendine geldikten sonra Adapazarı Ticaret Odası’ndan geri alınacaktı.
ATSO, 1943’teki şiddetli depremin ardından dosyalarını toplayıp yeniden düzenlemiş ve 1953’e kadar Kömürpazarı ilçesindeki bir işyerinde kiralık olarak faaliyet göstermiştir. 18 Ağustos 1953’te, depremde yıkılan binanın yerine inşa edilen yeni binasına taşındı.
1954’te yeni binasına geçmesine rağmen, artan iş hacmi ve personel sayısı mevcut binanın yetersiz kalmasına yol açtı. Bu sebeple, 1963’te Atatürk Bulvarı üzerinde yeni bir bina inşa etmek için arsa satın alındı. Bu süreçte, Uzunçarşı’da daha önce Oda’nın faaliyet gösterdiği bina Halk Bankası’na satıldı. 1965’te Oda, Orhan Camisi’nin karşısındaki binada hizmet vermeye başladı. Bu dönemde Uzunçarşı’da “1680-1415” numaralı telefon hattıyla Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası faaliyet gösteriyordu.
1969’da Atatürk Bulvarı’ndaki ATSO binasının temeli atıldı ve ilk iki katı tamamlanana kadar eski binasında faaliyetlerine devam etti. 1972 Temmuz ayında yeni binaya geçildi. 1975-1977 yılları arasında binanın son iki katının inşası tamamlanarak Oda, binanın son katına taşındı ve hizmet vermeye devam etti. Uzun yıllar sonunda, hem şehre estetik bir bina kazandırıldı hem de Oda için önemli bir gelir kaynağı oluşturuldu.
15 Nisan 2006’da Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası’nın yeni hizmet binası, Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve birçok bakan ve bürokratın katıldığı törenle hizmete girdi. 19 Temmuz 2008’de Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın 2008/35 sayılı onayı ile “Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası” ismi değiştirilerek “Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası” yapıldı.
[1] Narin, Resül. SATSO ile 1 Asır. Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası, 2017.
Sakarya Ekonomi Dergisi
Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası iki ayda bir dergi yayınlamaktadır. Bu dergi 1982’de aynı isimle yayın yapan bir gazetenin devamı olarak yayın hayatına başlamıştır. Derginin ilk sayıları 1998’de yayınına başladı. Sakarya İktisat Dergisi, ekonomi alanında 2014’ten bu yana Türkiye’nin en uzun soluklu dergi akışıdır. Bu satırların yazıldığı sırada son sayısı 2014 yılında yayınlanan 81. sayısıdır. Dergi genel olarak kuşe kâğıda ofset baskı yöntemiyle temellendirilmiş 64 sayfadan oluşmaktadır. 22×30 cm ebatlarında okuyucuların beğenisine sunulmaktaydı. İlk 59 sayısının baskısı Ankara’daki Aydoğan Ofset tesislerinde yapılmıştır. Sakarya’daki İbrahimoğlu Ofset matbaa görevini üstlendi. Daha sonra dergi Sakarya merkezli firmalar tarafından yayımlanmaya başlanmış ve yayın hayatına devam etmektedir.
SATSO
1999 Marmara Depremi’nden büyük yıkımlarla çıkan ATSO, şehrin toparlanıp eskisinden daha iyi olması için azami çaba sarf etmiştir. 2000 yılının Nisan ayında Oda tarafından “S.S. ATSO Konut Yapı Kooperatifi” kuruldu.297 Depremin yıkıcı sonuçlarını göstermek için de aynı yılın Temmuz ayında “Adapazarı’nda Deprem ve Sonrası” kitabı yayınlandı.298 Ocak 2001 tarihinde Adapazarı Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yaptırılan “Sakarya İli Ekonomik Kriz Anketi” sonuçlarına göre ankete cevap veren firmaların % 86’sının finansman sıkıntısı içerisinde olduğu ve krizin devam etmesi halinde iş yerlerinin kapılarına kilit vuracak duruma geldiklerini, yatırımların durma noktasına geldiğini beyan ettiler.
06 Mart 2008 tarihinde kabul edilen 5747 sayılı “Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde ilçe kurulması ve bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun ”un 2. maddesi gereğince daha evvel il merkezi olan Adapazarı’nın sınırları değiştirilerek ilçe olmuştur. Bu gelişmelere paralel olarak; 01.06.2004 tarih ve 25479 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 5174 sayılı Türkiye Odalar ve Borsalar Kanunu ile ticaret ve sanayi odaları, ticaret borsaları ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin kuruluş ve işleyişine ilişkin esaslar düzenlenmiştir. 19 Temmuz 2008 yılında da Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası ismini almıştır.
Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası; devlet ve kamuoyu nezdinde de her yıl artan etkinliği ve itibarıyla, üyelerine ve Sakarya halkına karşı görevlerini yerine getirmeye çalışmaktadır.
SATSO'nun genel olarak yürüttüğü faaliyetler arasında şunlar yer alır:
- Üyelerinin ihtiyaçlarını ve taleplerini takip etmek ve bu doğrultuda çözümler üretmek.
- Üyeler arasında iş birliği ve iletişimi teşvik etmek.
- Eğitim ve danışmanlık hizmetleri sunmak.
- Ekonomik verileri toplamak,analiz etmek ve raporlamak.
- Bölgesel kalkınma projelerine destek olmak.
- Ticari faaliyetlerin gelişimine katkıda bulunmak için etkinlikler düzenlemek.
SATSO'nun Uluslararası Pazarlarda Rekabetçi Olmak için Sunduğu İş Birliği ve Network Fırsatları
İş Gezileri ve Ticaret Heyetleri: SATSO, üyelerine yönelik uluslararası iş gezileri ve ticaret heyetleri düzenleyerek, yeni pazarlara erişim imkânı sağlar. Bu gezilerde, üyeler diğer ülkelerdeki işletmeler ve potansiyel iş ortaklarıyla doğrudan bağlantı kurabilir, iş birliği fırsatlarını değerlendirebilir ve yeni müşterilerle görüşebilir.
Uluslararası Fuar ve İş Geliştirme Programları: SATSO, uluslararası fuar ve iş geliştirme programlarına katılım imkânı sunarak üyelerin uluslararası ağlarını genişletmelerini sağlar. Bu programlar, üyelerin ürün ve hizmetlerini sergileyebilecekleri, potansiyel müşterilerle tanışabilecekleri ve iş birliği fırsatlarını keşfedebilecekleri platformlar sunar.
İş Konferansları ve Seminerler: SATSO, uluslararası iş konferansları ve seminerler düzenleyerek üyelerin uluslararası iş dünyasındaki gelişmeleri takip etmelerini sağlar. Bu etkinliklerde, sektördeki uzmanlar, uluslararası iş liderleri ve akademisyenler konuşmacı olarak yer alır. Katılımcılar, güncel trendleri öğrenir, yeni iş fırsatlarını değerlendirir ve uluslararası ağlarını genişletme fırsatı bulur.
İhracat Destek Programları: SATSO, üyelerinin ihracat yapma kapasitelerini artırmak için çeşitli destek programları sunar. Bu programlar arasında ihracat eğitimleri, pazar araştırmaları, uluslararası pazarlara erişim imkanları gibi hizmetler yer alır. SATSO, üyelerin ihracat süreçlerindeki engelleri aşmalarına ve uluslararası rekabetçiliklerini artırmalarına yardımcı olmayı hedefler.
KAYNAKÇA
Erendil, Muzaffer. Türlü Yönleri ile Sakarya İli, İstanbul, 1982.
Keskin, Cengiz. “I. Meşrutiyet Döneminde Adapazarı ve Çevresi (1876-1908).” (2020).
Kösemusul, Mahmut. “Ticaret ve Sanayi Odası”, Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası Yayın Organı, Sayı:91, Sakarya, 2017.
Narin, Resul. “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Adapazarı Ticari Hayatına Dair Tespitler.” Geçmişten Günümüze Sakarya-Tarih/Kültür/Toplum Uluslararası Sakarya Sempozyumu, Sakarya Büyükşehir Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Yayınları (2017): 477-498.
Narin, Resül. SATSO ile 1 Asır. Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası, 2017.
Şahin, Enis. Sakarya Basın Tarihi 1919-2004, Sakarya Gazeteciler Cemiyeti yay. İstanbul, 2005.