Yenigün Gazetesi
“Özgürce” Makale Yazısı
5 Kasım 2003
Irmak'çılarla zevklendik!
Şehrimizde bir dergi çıkıyor. Adı Irmak. 34ncü sayısı geçti elimize. Çok güzel baskılı. Çok olumlu, bilinçli, bilgi verici yazılarla dolu çıkıyor. Şaşıp dunuyorum bu çok zor işii çok giderli işi nasıl yapıyorlar? Nasıl altından kalkıyorlar diyorum hep…
Dergi çıkartmanın güçlüğünü 1946’dan bu yana bilirim. 1946 yılı Temmuz ayının 12nci sayısında yazım var “Köycüler” adlı dergide. Saklıyorum Arifiye Köy Enstitüsü Türkçe Edebiyat öğretmeni, Harputlu Fethi Gürsoy gözetim ve yönetiminde çıkıyordu. Yöneticiler arasındaydım. Yazıları toplamak incelemecilerin önlerine koymak, sonra baskı işi. Şimdiki gibi değil. Teksirle.
O yıllarda Türkiye’de dergi Çıkaranlar Köy Enstitüeri, halkevleri ve Milli Eğitim Bakanlığı. Sayılan üç-beşi geçmez kişilerce çıkartılırdı. Sakarya’nın, Sakarya dergisini Adapazarı Halkevi 1 Mart 1943te ilk sayısını çıkarttı. Sakarya adlı bu dergi altı sayı çıkabildi.
Hendek’in Yeşil Hendek’i vardı. Üç-beş mi, sekiz-on mu bilemeyeceğim çıkabili. Daha o yıllarda 1940’lar sonrasında Hendek’te kültürel faaliyet hızlıydı. Bolu’nun Abant’ı vardı zevkle okurdum.
Türkiye’nin pekçok ve il ilçesinde halkevleri dergleri çıkardı. Okunurdu. Ücretsiz dağıtım yapılırdı. Köy Enstitülerinde çıkan dergiler de ilgi görürdü. Yirmibir Köy Enstistüsü ayrı ayrı, aydan aya çıkarılırdı. Sayın Vali M. Cahit Kıraç’ın rahmetli babaları Akçadağ Köy Enstitüsü mezunu olduklarıdan bizimkine göre daha kaliteli olan Akçadağ derglierinden beş-altı değişik sayılarını verirdim.
Ankarada Hasanoğlu Yüksek Köy Enstitüsü’nde daha dolgun, çok daha iyi baskılı dergi çıkardı.
Ülkü Dergisi vardı Ankara’da ayda bir çıkan. Halkevleri çıkarırdı. 1947 yılı Mayıs sayısında “Bir Köy Çocuğu Halkevi”nde başlıklı yazım var. Saklarım.
Dergicilik bizde hayli eskidir. Resimli Uyarış Servetifunun’un 21. Teşrinisani 1929 Perşembe günkü var önümde. Yıl 37, cilt 66-2. Tesisi 1891. Gülmeyin 20 kuruş. Büyük boy 24 sayfa. Türk Ticaret Bankası özel sayısı gibi. Kuruculanın resimleri var Açılan şubelerin resimleri var. Başmuharriri Ahmet İhsan’mış.
Ailede Çocuk Mektepte Çocuk. 1937 20. sayı ileleri. Ağustos 1950. Eskişehir’de Saffet Çalışır çıkartıyormuş. Hem yazım var, hem bir ankete verdiğim cevap.
Milli Eğitim Bakanlığı ilköğretim, ortaöğretim diye dergiler çıkarırdı. Türkiyede en çok kitap yazan, Atatürk’ün Bolu milletvekili Hıfzırrahman Raşit Öymen’in “Eğitim Hareketleri” vardı. Yazarları arasındaydım. Altan Öymen’in babaları.
Galip Gürlerin çıkardığı “Köy ve Eğitim vardı. Ayda bir çıkan çok iyi dergiydi. Yazarları arasındaydım.
Daha pek çok eski dergilerim var. Adapazarı Ögretmenevi’ne verdiklerim var. Yaşayabilenler çok az. ÖrneğinVarlık Dergisi yaşıyor. Rahmetli dostum Yaşar Nabi Nayır’ın büyük emeği var. Bakanlıklar yaşatamadılar dergileri. Kapanıverdiler. Bugün Hüseyin Hüsnü Tekışık adlı emekli ilköğretim müffettişi. Eliye yakın kitabı bulunan Türkiye’nin pekçok yerinde yirmiye yakın okul yaptıran kişinin Çağdaş Eğitim Dergisi yaşıyor. Güçlükle. Büyük giderle Tekışık altından nasıl kalkıyor bilemiyorum.
Irmak son yılların en güzel dergisi. Göz doldurucu dergisi. Nasıl çıkabiliyor? Gerçekten çok şaşıyorum. Yazı bulabilmek, derleyip, toparlamak, yayımlanır hale getirmek hiç de kolay değil. Dergi çıkaranlarla yakın ilişkilerim olduğundan çok iy bilirim. Zor, çok zor iş.
Irmak Dergisi yanılmıyorsam en büyük çileyi TÜVASAS Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü Müjgan Zaman, Adapazarı Büyükşehir Kültür Müdürü Fahri Tuna yüklenmişler, götürüyorlar. Parasal destek pek olmaz. Borçları herhalde birkaç milyarı buluyor. Üç-beş sayfa sadece ilan ve reklama ayırsalar belki yaşatabilirler. Eski dergilere baksınlar. Orhan Burjan gibi bir insan bile Yücel Dergisi’ni ilan saylaları ile yaşatıyordu. Yaşatamadı. Çoktan kapanıverdi. Çok yazık!
Günlüğü üç milyonun üstünde Parlıament ve Marlbora aksatmadan alıp tüketenler, ayda bir olsun o kadar bir parayı kültüre büyük hizmet veren Imak gibi dergilere verirler mi?
Okumuşlar. Çok okumuşlar. Aydınlar böyle. 200 bin lira verip bir yerel gazete alıyorlar mı?
Böyle güzel bir gece düzenledikleri için Irmakçıları kutluyorum. Geceye katılan Sayın Vali Kıraç’ı kutluyorum. Böyle bir geceye Türkçe öğretmenleri çağrılsaydı herhalde iyi olurdu. İzleyici çok azdı. Üzüldüm.
Yarın tekrar buluşmak dileğiyle.