Bu sayfa Sakarya Üniversitesi’nin Valilik Makamına yazdığı 19.04.2021 tarihli 24890 sayılı yazıya istinaden yapılan ortak çalışma sonucu oluşturulmuştur.

Sakarya Valiliği İdare ve Denetim Müdürü Burhan AKDOĞAN ve personelinin yaptığı destek sonucunda 1960-2019 tarihleri arasında yapılan seçimlerde görev yapan muhtarların tabloları oluşturulmuştur. Geçmişte mahallelerine hizmet etmiş Pamukova Muhtarları (2019-1960) için tıklayınız.

Sakarya’nın bulunan Samanlı Dağlarının güney kesiminde kurulmuş olan Pamukova’nın kuzeyinde Sapanca, doğusunda Geyve, güneyinde Geyve ve Bilecik İli, batısında Kocaeli İli ve doğusunda da Geyve bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 110 km2 yüzölçümüne sahip olup denizden yüksekliği ise 80 metredir (Karakuzulu, 2010: 141). İlçede Akdeniz iklimi ve Karadeniz iklimi arasında bir geçiş özelliği taşıyan Marmara ikliminin özellikleri görülür. Yaylarında ise daha çok Karadeniz iklimi unsurları görülmektedir. Pamukova’da mevsimsel değerlere göre yağışlar da dengeli şekilde düşmektedir (Aktaş, 2008: 237). İlçenin en önemli su kaynağı ovayı tümüyle besleyip geçen Sakarya Nehridir. Sakarya Nehrinin kolları olan Papaz Deresi ve Karaçay da diğer önemli akarsulardır. Ayrıca Pamukova yeraltı suları bakımından da son derece zengindir. Pamukova ve çevresinde doğal bitki örtüsünü oluşturan ormanların hâkim ağaç türlerini karaçam, meşe ve kızılçam oluşturmaktadır (Karakuzulu, 2010: 143).

Kaynak

Ali Aktaş, Kültürel Renkleriyle Sakarya, Adapazarı Merkez Belediyesi Kültür Yayınları, Sakarya 2008.

Zerrin Karakuzulu, Sakarya İlindeki Kasaba Yerleşimleri, Değişim Yayınları, İstanbul 2010.

Kaynak

http://www.meb.gov.tr/baglantilar/okullar/index.php?ILKODU=54&ILCEKODU=8 (Erişim  Tarihi: 18.10.2021).

Kaynak

Sakarya Rehber/ Guide, Sakarya Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğü, İstanbul 2013.

İlçede genel olarak hem büyükbaş hem de küçükbaş hayvancılık unsurları görülmektedir. Pamukova’da 2019 itibari ile 1.045 sığır (kültür), 2.365 sığır (melez), 108 sığır (yerli), 1 manda olmak üzere toplam 3.519 süt sığırı ve 34 adet besi sığırı bulunmaktadır (Karaca, 2020: 6,7). Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığı Sakarya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü’nün 2018 Faaliyet Raporuna göre ilçede 214.000 kapasiteli 17 adet damızlık tavuk yetiştiriciliği kümesi bulunmaktadır. Pamukova’da etçi tavuk üretim olarak 845.000 kapasiteli 27 adet kümes bulunmaktadır. İlçede Kapalı Sistem Yumurtacı Kanatlı İşletmeleri hususunda ise 1.100 kapasiteli 1 adet kümes bulunmaktadır. Ayrıca ilçede bulunan Kemaliye Göletine bakanlık tarafından balıklar bırakılarak bu şekilde de hayvancılık yapılmaktadır.

Kaynak

Merve Karaca, Hendek İlçesi Süt Sığırcılığı İşletmelerinde Buzağılarda Yaşama Gücü İle İlgili Yönetsel Uygulamalar, Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa 2020.

Sakarya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü 2018 Faaliyet Raporu.

İlçe Hastanesi

Pamukova Devlet Hastanesi

Aile Sağlığı Merkezleri

-Pamukova Aile Sağlığı Merkezi
-Elperek Aile Sağlığı Merkezi
-Mekece Aile Sağlığı Merkezi

Sağlık Evleri

-Pamukova TSM Gökgöz Sağlık Evi
-Pamukova TSM Hayrettin Sağlık Evi
-Pamukova TSM Kemaliye Sağlık Evi

Toplum Sağlığı Merkezi

Pamukova Toplum Sağlığı Merkezi

Kaynak

https://sakaryaism.saglik.gov.tr/TR-20669/saglik-tesislerimiz.html (Erişim Tarihi: 18.10.2021).

Pamukova’da coğrafi yapının güzelliğinden ötürü başlıca doğa sporları yürütülmektedir. Pamukova Kaymakam Suyu mevkiinde trekking sporu yapılabilmektedir. Sahanın uzunluğu yaklaşık olarak 15 km’dir. Ayrıca 4 Nolu, 5 Nolu ve 6 Nolu trekking parkurlarında da eşsiz doğa manzaraları arasında trekking sporu yapılabilmektedir. Gençlik ve Spor Bakanlığının verilerine göre Pamukova’da bir adet Çim Zeminli Stat ve bir adet Kamp Eğitim Merkezi bulunmaktadır. Ayrıca ilçede 1957 Mekece Spor, Mekece Spor, Pamukova 1968 Spor adları altında amatör futbol kulüpleri bulunmaktadır.

Kaynak

Sakarya Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü.

Sakarya Rehber/ Guide, Sakarya Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğü, İstanbul 2013.

https://www.tff.org/Default.aspx?pageID=119 (Erişim Tarihi: 18.11.2021).

Pamukova’nın ismi ilçede yapılan pamuk tarımından gelmektedir. Türklerin bölgeyi fethedilmesiyle neredeyse yakın tarihe kadar da Akhisar veya Sakarya Akhisarı olarak anılmaktaydı. İlçenin coğrafi olarak yerleşmeye uygun olmasından ötürü eski tarihlerden itibaren insanların yaşam alanı olduğu bilindiği halde net olarak Bizans döneminden Paşalar Kalesi gibi yapıların günümüze ulaşmasından dolayı bu dönemden sonra sağlıklı bilgiler alınabilmektedir.

Bizans hakimiyeti sürdürüldüğü esnada Pamukova Nikhia adı ile anılan Bizans yerleşim yerine bağlıydı (Adak, 2018: 16).  Daha sonra Pamukova’nın güneyinde bir beylik kuran Osmanlıların kuruluşu esnasında 1313’de o dönemler Akhisar olarak adlandırılan bölge Osmanlıların eline geçmiştir (Aktaş, 2008: 238). Ardından kaydedilen kaynaklarda Akhisar Hüdavendigâr (Bursa) sancağına bağlı olarak gözükmekteydi (Yaşa, 2018: 10). Daha sonra kaza haline getirilen Pamukova yerleşim birimi olarak Geyve’ye bağlı olarak bilinmektedir.

Pamukova 1874’de nahiye haline getirilmiştir. Milli Mücadele zamanında ilçe işgal görmemiştir. Cumhuriyet’in ilk evresinde belediye teşkilatı kurulmuş olsa da daha sonradan nüfusun az olması sebebiyle belediye teşkilatı geri kaldırılmıştır. Fakat zamanla bölgeye nüfusun artışını sağlamak amacıyla göçlerin yaptırılması ile 1952 yılında resmi kurumlar kurularak statüsü arttırılmıştır. Zamanla genişleyen nüfusundan ötürü Pamukova 1987’de ilçe olmuştur (Karakuzulu, 2010: 148).

Kaynak

Ali Aktaş, Kültürel Renkleriyle Sakarya, Adapazarı Merkez Belediyesi Kültür Yayınları, Sakarya 2008.

Mustafa Adak, “Roma Dönemi’nde Sakarya”, Geçmişten Günümüze Sakarya: Tarih/ Kültür/ Toplum, Uluslararası Sakarya Sempozyumu, Ed. Mehmet Yaşar Ertaş, Mükerrem Bedizel Aydın, Arif Bilgin, Sakarya 2018.

Recep Yaşa, “Sakarya’nın Tarihi Coğrafyası”, Sakarya’nın Fiziki Beşeri Ve İktisadi Coğrafya Özellikleri, Ed. Cercis İkiel, Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya 2018.

Zerrin Karakuzulu, Sakarya İlindeki Kasaba Yerleşimleri, Değişim Yayınları, İstanbul 2010.

http://pamukova.bel.tr/ilcemiz/pamukova-tarihi/ (Erişim Tarihi: 18.10.2021).

http://www.pamukova.gov.tr/ilce-tarihi (Erişim Tarihi: 18.10.2021).

Pamukova ilçesinde verimli tarım arazilerinin bulunmasından ötürü pek çok türün tarımı yapılabilmektedir. Bunların arasında başlıca olarak buğday, yem bitkileri, fındık, zeytin zeytinyağı, soğan (kuru), patates, kuru fasulye, nohut üretimi yapılmaktadır. TÜİK verilerine göre ilçede buğday ekim alanı 3604 dekar alandır. (Karakuzulu, Arıcı, 2018: 476). İlçede arpa ekim alanı 229 dekar alandır. Coğrafyanın verimliliğinden ötürü ilçede büyük oranda Ayva yetiştiriciliği de görülmektedir. İlçedeki ayva üretim alanı 13.100 dekar alandır (Karakuzulu, Arıcı, 2018: 489). Ayrıca pek çok meyve türünde de diğer ilçelere nazaran e fazla üretim Pamukova’da yapılmaktadır. İlçenin barındırdığı potansiyel zamanla genişleyen tarım arazilerinin sayısına ve artan verimliliğe göre de belli olmaktadır. Bunların yanı sıra ilçede fazlaca sebze üreticiliği de yapılmadır.

Kaynak

Zerrin Karakuzulu, Fatih Arıcı, “Sakarya’nın Tarım ve Hayvancılık Özellikleri”, Sakarya’nın Fiziki Beşeri Ve İktisadi Coğrafya Özellikleri, Ed. Cercis İkiel, Sakarya Üniversitesi Yayınları, Sakarya 2018.

https://www.tarimorman.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 18.11.2021).

İlçede karayolu ve tren ile ulaşım mümkündür. İlçeden D-650 Devlet Karayolu ve E-25 Karayolu geçmektedir. Ayrıca İstanbul- Ankara YHT ve İstanbul Konya YHT seferleri doğrultusunda Pamukova Tren İstasyonu da bulunmakta ve bu vasıta ile ilçeye ulaşım sağlanabilmektedir.