Sakarya’nın Kuruluş Hikayesi
Analitik ve Etkileşimli Rapor
Adapazarı’nın Teşekkülü: Yeni Bir Şehrin Doğuşu
Bu bölüm, şehrin antik bir geçmişe dayanmayan, Sakarya Nehri üzerindeki bir “Ada” parçasında başlayan kuruluş hikayesini ve kurucu unsurlarının (Yörük-Türkmen) onomastik kanıtlarını inceler. Şehir, görece yeni bir yerleşim olarak, tamamen Türkmen iskânıyla başlamış ve gelişim seyrini bu özgün çerçeve üzerine oturtmuştur.
Adadan Pazara: Kronoloji
İlk Kayıt: “Ada” Köyü
Yerleşimden bir vesikada köy olarak bahsedilmiştir.
Statü Yükselişi: Nahiye
Osmanlı fermanıyla “Bucak” statüsüne yükselmiştir.
Evliya Çelebi Ziyareti Detay Oku
Haftalık pazarın kuruluşuyla önemli bir sosyal ve ekonomik merkez haline gelmiştir.
Kaza (İlçe) Statüsü
II. Mahmud döneminde kaza oldu. Sayımda 2700 ev tespit edilmiştir.
Kurucu İzler: Mahalle ve Köy İsimleri
Yer isimleri (onomastik) bilimi, şehrin ilk sakinlerinin göçebe hayatı terk eden Yörük ve Türkmen toplulukları olduğunu kanıtlar. Kökenlerini görmek için isimlere tıklayın.
⛺ Yörük (Merkez Mahalleler)
🏹 Türkmen (Çevre Köyler)
Rakamlarla Göç ve Nüfus Hareketleri
Bu bölüm, Adapazarı’nın çevresine göre ne kadar hızlı büyüdüğünü, göç dalgalarını ve idari statü değişimlerini gösterir. Kuruluşunun ardından kaza statüsüne yükselen şehir, özellikle 1955-1960 döneminde doğal artışın çok üzerinde nüfus kazanarak bölgenin ana “çekim merkezi” haline gelmiştir.
Büyük Göç Dalgaları
19. yüzyıl sonlarından itibaren bölge, bu demografik hareketlerle kökten değişti.
Kırım ve 93 Harbi (1877-78) sonrası Rus zulmünden kaçarak yerleşen bu gruplar, bölgenin etnik yapısını ilk büyük ölçekli çeşitlendiren unsurdur.
Balkan Savaşları ve sonrasında yaşanan toprak kayıplarının ardından gelen Rumeli göçmenleri nüfusu hızla artırmıştır.
Cumhuriyet dönemi ile birlikte, bölgenin ekonomik potansiyelinden dolayı Doğu Karadeniz’den gelen göçmenler de demografiye önemli katkı sağlamıştır.
Nüfus Trendleri ve Göç Farkı (1927-1960)
Adapazarı ve Karasu’nun doğal artışın üzerindeki büyümesi, Geyve’nin ise göç vermesi net olarak görülmektedir.
Kültürlerin Kesişimi: Nuh’un Gemisi
Sakarya, Türkiye’nin en karmaşık ve zengin etnik yapılarından birine sahiptir. Yüzyıllık göç dalgalarının sonucu olan bu çeşitlilik, 1960 sayımlarında Türkçe dışında 14 farklı dilin konuşulduğu bir yapı ortaya çıkarmıştır. Bu bölüm, dilsel istatistiklerle bu kültürel mozaiği görselleştirir.
Anadili Dağılımı (1960 Toplam)
Türkçe Konuşanlar vs. Diğer Diller
11.478
Türkçe Dışı Anadil Beyanı
En Yaygın Anadili Beyanları (Türkçe Hariç)
İlk 5 Dilin Sayısal Karşılaştırması