Sakarya'da Balıkçılık Faaliyetleri

Sakarya nehri kendiliğinden tabiî, canlı su kaynaklarının muhafazası nimetine ulaşmış gibidir. Sakarya’nın birçok kollarında mevcut olan balıkçılık faaliyeti geçmiş, yerleşmiş ve dikkatli bir geleneğe dayanmaktadır. Adapazarı ve Sakarya dolayları çok yakın geçmişte, İstanbul’un iç bölgelerinden hafta sonu tatilini geçirmeye gelenlerin sayesinde bir nevi iç turizm bölgesi şeklinde değerlendirilebilir.

Geçmişte, uzun yıllar yaz mevsiminde Devlet Demir Yolları, İstanbul’dan Adapazarı’na uygun fiyata tren seferleri gerçekleştirmiştir. Bu faaliyet, Sakarya yöresindeki iç turizmi teşvik etmiş ve sonradan, özellikle orta gelirli emeklilik dönemlerine yaklaşan memur ailelerinin yerleştikleri, itibar gösterdikleri ve devamlı bir artış kaydeden iskân bölgesi haline gelmiştir.

Sakarya nehri kendiliğinden tabiî, canlı su kaynaklarının muhafazası nimetine ulaşmış gibidir. Sakarya’nın birçok kollarında mevcut olan balıkçılık faaliyeti geçmiş, yerleşmiş ve dikkatli bir geleneğe dayanmaktadır. Adapazarı ve Sakarya dolayları çok yakın geçmişte, İstanbul’un iç bölgelerinden hafta sonu tatilini geçirmeye gelenlerin sayesinde bir nevi iç turizm bölgesi şeklinde değerlendirilebilir.

Geçmişte, uzun yıllar yaz mevsiminde Devlet Demir Yolları, İstanbul’dan Adapazarı’na uygun fiyata tren seferleri gerçekleştirmiştir. Bu faaliyet, Sakarya yöresindeki iç turizmi teşvik etmiş ve sonradan, özellikle orta gelirli emeklilik dönemlerine yaklaşan memur ailelerinin yerleştikleri, itibar gösterdikleri ve devamlı bir artış kaydeden iskân bölgesi haline gelmiştir.

Balıkçıların zaman zaman işlettikleri önemli iç sular önemli avlanma alanlarını oluşturmaktadır. Özellikle Ankara gibi iç tüketim bölgelerinde tüketime yönelik yayın balığı, Sakarya şubesinden avlanmaktadır. Sakarya Nehri’nin kolları sadece yayın balığı avcılığından önemli gelir sağlamaktadır. Gerçek ve doğru istatistiklerin bulunmaması nedeniyle miktar ve değer tespit edilememektedir.

Okyanuslar ve kıyı bölgeleri insanları birçok yönden etkiler. Bu etkiler doğrudan veya dolaylı olarak iki şekilde incelenebilir. Kıyı kesimlerdeki iklim koşulları, karasal alanlara göre yerleşim ve yerleşim için daha uygundur. Ayrıca kıyı kesimlerde tarım koşulları dağlık alanlara göre daha elverişli, verimli ve uygundur. Balıkçılık, kıyı yerleşimlerinin ve yaşamın oluşmasında ana etkenlerden biridir. Balıkçılık ticaret, sanayi ve sosyal yaşamda faydalı yönlere sahiptir, iyi bir besin kaynağıdır ve büyük kıyı toplulukları için en zengin geçim kaynaklarından biridir. Sakarya İl’inde su kaynakları ve nehir yatakları, kıyıya yakın topluluklar üzerinde büyük etkiye sahiptir. Yalılar sadece balıkçılık için değil, tarım için de değerlidir.

Sakarya Valiliği’nin Karasu ilçesinde 120 hanelik bir köy (Yenimahalle) kuran balıkçılar, antik çağlarda buraya yerleşerek Karadeniz’in doğu kıyılarından göç ettiler. Yenimahalle Köyü’nde Balıkçılık kurdu ve yeni yurtta arazi edinerek tarımla balıkçılığı birleştirmeye çalıştı. Sakarya Nehri’nin denize döküldüğü bu balıkçı köyü muhteşem bir yer. Balıkçılık ve hayvancılık açısından karlı ve verimli bir merkezdir.

Zengin turizm kaynakları ile beraber hem geçmişte hem günümüzde turizm açısından oldukça popüler olan Sakarya’da balıkçılık faaliyetleri, başta dönemin geçim kaynağı olarak yapılırken, sonraki dönemlere baktığımız zaman bir hobi işi olarak da yapıldığı görülmektedir. Sapanca gölü çevresinde kurulan yerleşim yerleri ile bu merak ve hobinin giderek arttığı da dikkate şayandır.

Başta Sapanca gölü olmak üzere Sakarya ili ve yöresinde hafta sonu tatilini geçirmek için içinde ufak gölleri bulunan kır ve tabiat güzelliklerine sahip birçok dinlenme ve balık avlama yerleri vardır.

İl sınırları içinde Karadeniz’e kıyısı olan Karasu ve civarında deniz balıkçılığı ve hayvancılık, Sakarya nehri çaylarında, Sapanca gölü dâhil olmak üzere tatlı su balıkçılığı yapılmaktadır. Gerek deniz balıkçılığı, gerek tatlı su balıkçılığı temel usullere dikkat edilerek yapılmaktadır. Karadeniz’de, daha çok palamut, torik, lüfer, kefal, kalkan, mersin balığı tutulmaktadır. Bu balıkların senelik avlanma miktarları hakkında kesin bir rakam yoktur. Tatlı su balıkçılığı ise, nehir, çay ve göllerde yapılmaktadır. Balık cinsleri; kızılkanat, sazan tatlı su kefali, yayın, turna balığı ve Istakozdur.

Sakarya ili sınırları içindeki çeşitli su ürünleri kaynaklarının çeşitliliği ve hidrobiyolojik ortam farkı dolayısıyla ve bu açıdan öncelikle iki ana guruba ayırmak gerekmektedir:

1 — Deniz balıkçılığı ve av kaynaklan.
2 — Tatlı su balık avcılığı kaynakları.

Sakarya ili sınırları içinde olan Sapanca gölü son yıllarda balıkçılık ve turizm alanında fazla bir rağbet görmektedir. İrili ufaklı göllerin sayıları pek çoktur. Bunlardan bahsi gerekli olan şunlardır:

1 – Acarlar Gölü
2 – Karaboğaz Batısındaki Lagün Gölcüğü
3 – Tokat Dibi Gölü
4 – Büyük Akgöl
5 -Karasu Doğusunda Kıyı, Küçük Boğaz ve Gölbaşı Gölleri
6-Akgöl (Çaltıcak Gölü)

    • Çaltıcak köyünde satılan balık cinsleri

1 — Yayın
2 — Sazan
3 — Oklama
4 — Kızılkanat
5 — Kaptırga
6 — Gömme
7 — Kefal

Sakarya nehrinde halen balık avcılığını ekonomik bakımdan değerli hale sokan yayın balığı avcılığıdır. Bu nehrin Karasu kazasının Yenimahalle köyünde denize varan delta kısmında ise Mersin balığı avcılığı yapılmaktadır.

Sakarya nehrinde ve buna sınır olan birçok köyde balık avcılığı gelişme temayülü içindedir. Özellikle balık ve balık avcılığını geliştirmeye zorlayan en önemli faktör yayın balığına karşı olan talep ve fiyat devamlı artış göstermesidir.

Sapanca Gölü ve Balıkçılık

Daha önce de belirttiğimiz gibi Sapanca Gölü’nün varlığı bölgenin çeşitli açılarından önemli bir tarihi ve doğal zenginlik kaynağıdır. Sapanca, balıkçılık ve turizm açısından oldukça önemlidir.

Sapanca, meyve bahçeleri ve çeşitli tarımsal faaliyetlerle çevrili değerli bir göldür. Tarihi ve Bizans eserlerini incelerken Sapanca’ya ve altına göndermeler vardır. Sapanca Gölü’nün fazla suyu doğudan Çark suyu ile birlikte Sakarya Nehri’ne akar.

Sapanca Gölü çevresindeki İzmit Kağıt Sanayi gibi bazı sanayi tesisleri de Sapanca Gölü’nün sularından yararlanmaktadır. Göldeki balıklar oldukça zengindir. Adapazarı’nın bir bölümü bu göldeki balıkların balık ihtiyacını karşılıyor. Adapazarı’nın su ihtiyacını karşılamak için Sapanca Gölü’nden Çark suyunu boşaltın. Ancak İzmit’in çene suyunu kullananlar da var. Anadolu’daki birçok göl gibi bu göl de su kokar ve içinde 14 tür balık bulunur. Sazan familyasının zengin çeşitlerine burada bulmak mümkündür.

Sazan balığı, çevreyle ilgili şartlar yönünden Sapanca gölü için uygun olmamakla beraber, burada da iktisadi kıymet taşıyan balıkların başında gelmektedir. Bu gölde sazanlar çok yaşamakta ve irileşmektedir. 83 cm uzunluğunda ve 10 kg. ağırlığında sazan balığına rastlanmıştır. Hatta 15 kg. gelenleri de mevcuttur. Sazanlar burada Nisan m ilk günlerinde yumurtlamaya başlamaktadır.

Sakarya İl’inde balıkçılık söz konusu olduğunda, su ürünleri üretiminin Karadeniz kıyılarında, Karasu, Sapanca Gölü, Sakarya Nehri ve kolları, kuzeyde göller gibi geniş bir alan ve kapsam dikkate alınmaktadır. 

Sakarya ilinde, Karadeniz’e dökülen aşağı Sakarya Nehri üzerinde yer alan Karasu balıkçılığı, Türkiye genelinde büyük önem ve değere sahip bir üretim merkezidir. Çünkü burada en önemli balıkçılık Karasu’da mersin balığından siyah havyar üretimidir.

Ülkemiz dünyadaki siyah havyar kaynaklarının önemli bir bölgesidir. Siyah havyarı çıkaran mersin balığının yaşam alanı, Kızıl ve Yeşil nehirlerin denize döküldüğü Sakarya’dır. Ancak günümüzde siyah havyar üretiminin devam ettiğini söylemek güçtür.

Kaynak

    • Yiğit, Hasan, Meral SOYLU ve Selçuk UZMANOĞLU. “SAKARYA İLİ GÖLLERİNİN BALIKÇI PROFİLİ.” İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Dergisi, 24.2 (2009): 9-23.
    • Arısoy, Süleyman. Sakarya’da balıkçılık; Sakarya vilayeti çevresinde su ürünleri ekonomisi ve kooperatifleşme ile kalkınma imkân ve problemleri. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayınları, İstanbul,1968.
  • Uzmanoğlu, Selçuk, and Meral Soylu. “Karasu (Sakarya) Bölgesi Deniz Balıkçılarının Sosyo-Ekonomik Yapısı.” Ege Journal of Fisheries and Aquatic Sciences 23.3 (2006): 515-518.