Adapazarı Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları
Cumhuriyet Bayramı, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunu simgeleyen ve ulusal bir gurur kaynağı olan önemli bir milli bayramdır. 29 Ekim 1923’te gerçekleşen Cumhuriyet’e geçiş, Atatürk önderliğinde ulusun bağımsızlığı ve çağdaşlaşma hedefleri doğrultusunda büyük bir adım olmuştur. Bu özel gün, resmî törenler, askeri geçişler, konserler ve çeşitli kültürel etkinliklerle coşkuyla kutlanmaktadır. Adapazarı gibi Anadolu’nun önde gelen şehirlerinde, yerel yönetimler ve sivil toplum kuruluşları, bayraklarla süslenmiş alanlarda etkinlikler düzenleyerek bu anlamlı günü kutlamaktadır. Cumhuriyet Bayramı, sadece geçmişin hatırlanması değil, aynı zamanda geleceğe umutla bakmanın bir vesilesidir.
Türkiye’de Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Kutlamaları
Cumhuriyet Bayramları, Cumhuriyet rejiminin değerlerini halk arasında benimsetmeyi amaçlayarak her yıl coşkulu bir şekilde kutlanmaktadır. 1933 yılında gerçekleştirilen 10. yıl kutlamaları, özel bir komisyonun kurulması ve üç gün sürecek etkinliklerin planlanması bakımından büyük bir önem taşımaktadır. Cumhuriyet Halk Fırkası ‘nın liderliğinde hazırlanan kapsamlı program, halkın katılımını artırmayı hedeflemiştir. Kutlamalar, 29 Ekim günü saat 20:30’da belli askeri birlikler ve donanma tarafından yapılan 101 pare top atışıyla zenginleşmiştir. 11 Haziran 1933 tarihinde kabul edilen 2305 numaralı “Cumhuriyet İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Kanunu” ile resmi dairelerin tatil edilmesi ve kutlamaların düzenlenmesi süreci başlatılmıştır. Bu süreç, Cumhuriyet’in geçmiş başarılarını ve gelecekteki hedeflerini vurgulamak amacıyla titiz bir şekilde organize edilmiştir.
Adapazarı’nda 10. Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları
İdari olarak Adapazarı, Osmanlı Devleti döneminde 1954 yılına kadar Kocaeli’ne bağlı bir kaza merkezi olarak varlığını sürdürmüştür. Cumhuriyet Bayramı kutlamaları çerçevesinde Kocaeli vilayetinde oluşturulan kutlama komisyonu, kazalardaki komisyonlar tarafından takip edilmiştir. Cumhuriyetin 10. yılına ilişkin hazırlıklar, ülke genelinde olduğu gibi Adapazarı’nda da başlamış; bu çerçevede yetkililer, Yüksek Komisyonun gönderdiği program doğrultusunda planlamalarını gerçekleştirmiştir. Kutlama etkinlikleri için 20 şiir ve konferans materyali Adapazarı’na teslim edilmiş, bu materyaller çeşitli mekanlarda sergilenmiştir. Cumhuriyet Meydanı’ndaki toplantılar için detaylı bir düzenleme planı hazırlanmış ve halkın katılımıyla bu önemli etkinliklerin gerçekleştirilmesi hedeflenmiştir.[1] Cumhuriyet Bayramı’nın 10. yıl kutlamaları için Adapazarı mahalle ve köylerinden gelen vatandaşlar, şehir merkezinde büyük bir kalabalık oluşturmuştu. Kutlamalarda geçit töreni Hükümet Caddesi’nde yapılmıştı. Resmigeçit, Uzunçarşı’da Cumhuriyet Hak Fırkası Binası’na doğru yapılmıştı.
Yolda karşılıklı bekleyen vatandaşların izlediği geçit töreninde Adapazarı Belediye Bandosu, çaldıkları marşlarla törene canlılık katmıştır. Törende süslenmiş resmi ve özel araçlar, askerler, itfaiyeciler, şehirdeki okulların öğrencileri, sporcular ve izci grupları yer almıştır. Adapazarı’ndaki okullar, bu bayram için özel olarak hazırlanmış, bunlardan biri olan Adapazarı Büyükgazi İlkokulu için at arabasının üzerine bir platform inşa edilmiştir. Geçit esnasında, bu at arabasının etrafında öğrenciler yer almakta olup, platformun tepe kısmında kelebek kıyafeti giymiş bir kız öğrenci bulunmaktaydı. Öğrencilerin üzerindeki kıyafetlerde ve bir yıldız figüründe “Var Ol Gazi” yazısı dikkat çekmektedir.
Cumhuriyet Bayramı kutlamaları, estetik ve sembolik bir değer taşıyan zafer taklarıyla zenginleştirilmiştir. Ülkenin çeşitli bölgelerinde olduğu gibi Adapazarı’nda da, Cumhuriyet’in 10. yılı anısına halkın ve kurumsal kuruluşların katkılarıyla 26 farklı zafer takı inşa edilmiştir. Bu taklardan biri, en görkemli yapıların başında gelen Cumhuriyet Halk Fırkası binası önünde, “Bayramınızı Kutlularız” yazısıyla süslenmiş olarak yer almıştır. Ayrıca, Hükümet Caddesi üzerindeki diğer taklarla birlikte, şehirdeki coşku ve kutlama ruhunun canlı bir göstergesi olmuştur. Ampullerle aydınlatılan bu yapılar, gece boyunca şehri ışıklandırarak bayram coşkusunu artırmıştır.
Adapazarı’nda tarım ve ticaretin sağladığı ekonomik birikim, şehirde birçok bankanın kurulmasına veya şube açmasına zemin hazırlamıştır. Cumhuriyet’in 10. yıl kutlamalarında, bu bankalar kendilerini çeşitli etkinliklerle göstermiştir. Adapazarı’nda 1913 yılında kurulan Adapazarı Türk Ticaret Bankası ile 1919’da kurulan Adapazarı Emniyet Bankası, ayrıca Türkiye Ziraat Bankası, İş Bankası ve Osmanlı Bankası, toplamda beş tak kurarak etkinliklere katkıda bulunmuşlardır. Özellikle Adapazarı Türk Ticaret Bankası’nın takında yer alan “Milli İktisadı Cumhuriyet Doğurdu” ifadesi dikkat çekerken, arka yüzünde bulunan “Durmayalım Düşeriz” yazısı, şehrin ekonomik dinamizmini sembolize etmiştir. Lambalarla süslenen tak, gece de görsel bir şölen sunmuştur.
Cumhuriyet’in 10. yıl kutlamaları, merkezi Ankara’da gerçekleştirilmiş olup, şehirdeki en görkemli etkinlikler burada yapılmıştır. Ancak bu önemli kutlamalar, İstanbul, İzmir, Adana, Malatya ve Adapazarı gibi diğer büyük şehirlerde de coşkulu bir şekilde sürdürülmüştür. Özellikle Adapazarı’ndaki yerel otoriteler, parti mensupları, kamu görevlileri, esnaf, sporcular ve öğrenciler, bu anlamlı gün için titizlikle hazırlanmışlardır. Sonuç olarak, Cumhuriyet’in 10. yıl bayramı, şehirde uzun süre hatırlanacak bir coşkuyla kutlanmıştır.
Bayramlar, toplumlar için olduğu kadar yöneticiler için de büyük bir önem arz etmektedir. Cumhuriyet’in ilan edildiği günün bayram olarak kutlanması, kurulan rejimin kazanımlarının vatandaşlara hissettirilmesinin en etkili yollarından biri olmuştur. Bu bağlamda, 10, 25, 50, 75 ve 100. yıl gibi dönüm noktaları özel bir anlam taşımaktadır. Ancak, yeni rejimin kuruluşunun 10. yılı kutlamaları, halka kendini tanıtma ve yapılan işlerin değerini vurgulama açısından özellikle önemlidir. Bu kutlamalar, sadece bir bayram olmanın ötesinde, Cumhuriyet’in felsefesini ve değerlerini öne çıkararak toplumu bir araya getirmekte; geçmişi anma ve geleceğe dair umutları güçlendirme işlevi görmektedir. Sakarya’da 100. Yıl kutlamaları da ilk günkü heyecanı ile gerçekleşti. Cumhuriyet Bayramı 28 Ekim 2023 Cumartesi günü saat 13.00’de başlayıp, 29 Ekim 2023 Pazar günü saat 24.00’de son buldu. Tüm caddeler, mahalleler, sokaklar Mustafa Kemal Atatürk posterleri ve Türk bayraklarıyla donatıldı.
KAYNAKÇA
BCA. 30.10.0.0/198.352.13-1,3.
BCA. 490.1.0.0/1146.20.1-16.
BCA. 490.1.0.0/1150.36.1-108.
BCA. 490.1.0.0/1150.37.1-26.
Sınmaz Sönmez ,Cahide. “Cumhuriyetin Onuncu Yıldönümü Kutlamaları ve 26 Ekim 1933 Tarihli Genel Af Yasası”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 33-34, Mayıs-Kasım 2004.
Narin Resul. Türkiye’de Cumhuriyet’in Onuncu Yıldönümü Kutlamaları: Adapazarı Örneği. VAKANÜVİS. Mart 2023;8.
Demirhan, Nezahat. “Türkiye Cumhuriyeti’nin Onuncu Yıl Kutlamaları”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Yıl 1997, Cilt 8, Sayı 37.
Kalafat Oğuz – Kalafat Emine, “Cumhuriyetin 10. Yıl Kutlamalarında Devlet-Millet Kaynaşmasının Somut Bir Örneği: Adana Tören Takları”, Turkuaz Uluslararası Türk Dünyası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, Yıl 2022, Cilt 3, Sayı 2.
Doğaner, Yasemin. “Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları”, Askeri Tarih Araştırmaları Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 9, Ankara 2007.