Çeşmeler, Hamamlar ve Köprüler

Adı: Taşoluk Çeşmesi

Yapım Tarihi: Geç Dönem Osmanlı

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.Kurulunun 1757 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 04.05.1991

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Çeşme

Adres: Taşoluk Köyü, Köyiçi Mevkii, Kaynarca / SAKARYA

Genel Tanım: Taşoluk köyünün orta kısmında kalan çeşmenin her tarafı yolla çevrilidir. Ön yüzdeki kemer nişin ortasında dört satırlık Osmanlıca kitabe yer almaktadır. Halen köy halkı tarafından kullanılan çeşme iki olukludur. Her iki yan tarafına ilave edilen duvarların önünde yalaklar bulunmaktadır. Yalakların önü taş döşemelidir.

Taşoluk Çeşmesi galerisine ulaşmak için tıklayınız:
https://sehirhafizasi.sakarya.edu.tr/?page_id=6249

Adı: Kömürpazarı Çeşmesi

Orijinal Kullanımı: Cesme

Tescil Kararı: B.K.T.V.K. K. 13517 nolu kararı

Tescil Tarihi: 05.02.1982

Türü: Kültürel

Adres: Karaosman Mah Bankalar Cad. Adapazarı / SAKARYA

Genel Tanım: Düzgün kesme taşlarla inşa edilmiş üzeri sonradan sivanmış ve boyanmıştır. Hemen bitişiğinde beş katlı betonarme yeni yapı yapılmıştır. Yuvarlak kemerli nişe sahiptir.

Adı: Uzunköy Çeşmesi – 1

Mülkiyeti: Köy Tüzel Kişiliği

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.Kurulunun 3405 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 11.09.1993

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Çeşme

Adres: Uzunköy, Serdivan / SAKARYA

Genel Tanım: Kare planlı çeşme, depolu meydan çeşmeleri grubundandır. Taş örgülü olan çeşmenin dış yüzeyi beton sıva ile sıvanmıştır. Ayna taşı bölümü mihrap şeklinde Nişli olup, saçak bölümüne gelmeden sonlanan niş kubbenin ön cephesinden yarısına kadar devam etmektedir.

Adı: Uzunköy Çeşmesi – 2

Mülkiyeti: Köy Tüzel Kişiliği

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.Kurulunun 3405 sayılı kararı

Tescil Tarihi: 05.02.1982

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Çeşme

Adres: Uzunköy, Serdivan/SAKARYA

Genel Tanım: Kare planlı çeşme, depolu meydan çeşmeleri grubundandır. Taş örgülü olan çeşmenin dış yüzeyi beton sıva ile sıvanmıştır. Üst örtüsü düz dam örtülü olup kubbesizdir.

Adı:

Adı: Cami-i Cedit Çesmesi

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.Kurulunun 680 sayılı kararı

Tescil Tarihi: 01.09.1989

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Çeşme

Adres: Cami-i Cedit Mahallesi, Kemer Caddesi, Sapanca / SAKARYA

Genel Tanım: Dikdörtgen planlı çeşme, arakasına daha sonradan inşa edilen Camii Cedit’in şadırvanı ile birleştirilmiştir. Tuğla malzeme ile inşa edilen yapını ön cephesi mermer ile kaplanmıştır. Sonraki onarımlarda çeşmenin üstüne betondan kırma bir çatı yerleştirilmiş ve dıştan beton sıva ile sıvanarak üzeri boyanmıştır.

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.Kurulunun 680 sayılı kararı

Tescil Tarihi: 01.09.1989

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Çeşme

Adres: Cami-i Cedit Mahallesi, Kemer Caddesi, Sapanca / SAKARYA

Genel Tanım: Dikdörtgen planlı çeşme, arakasına daha sonradan inşa edilen Camii Cedit’in şadırvanı ile birleştirilmiştir. Tuğla malzeme ile inşa edilen yapını ön cephesi mermer ile kaplanmıştır. Sonraki onarımlarda çeşmenin üstüne betondan kırma bir çatı yerleştirilmiş ve dıştan beton sıva ile sıvanarak üzeri boyanmıştır.

Adı: Gün Sokak Çeşmesi

Mülkiyeti: Hazine

Yapım Tarihi: H1340(1913-1914)

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Kocaeli KTVKB K578 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 08.10.2008

Genel Tanım: Kare planlı çeşmenin duvarları tuğla ile örülmüş olup dış cepheleri beton sıva ile sıvanmıştır. Çeşmenin üzeri basık bir kubbe ile örtülmüştür. Çeşmenin sokağa bakan cephesinde yer alan nişi yuvarlak kemerlidir. Sekileri ve kurnası zeminin yükselmesi sonucu toprak altında kalmıştır. Çeşmenin kuzey cephesinde su deposuna
açılan küçük penceresi bulunmaktadır.

Adı: Hamam

Mülkiyeti: Şahıs

Yapım Tarihi: 18. YY Sonu

Orijinal Kullanımı: Hamam

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.K 1285 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 12.12.1981

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Kullanılmıyor

Adres: Ulucami Mahallesi, Taraklı / SAKARYA

Genel Tanım: Ulucami Mahallesinde, Yunus Paşa Camiinin yakınında bulunmaktadır. Eskiden hamamın suyu Isıtılınca, caminin de sıcak su vasıtasıyla ısıtıldığı söyleniyor. Taştan inşa edilmiş hamamın esas girişi, şu anda üst katı mesken olarak kullanılan bir evin altında bulunmaktadır. Hamamın üstü bir tam ve bir yarım kubbe ile örtülmüştür.

Adı: Millet Hamamı

Mülkiyeti: S.S.H. İl Müdürlüğü

Yapım Tarihi: 18. YY. Sonu

Orijinal Kullanımı: Hamam

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.Kurulunun 1285 Sayılı Karar

Tescil Tarihi: 17.08.1990

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Kullanılmıyor

Adres: Sakarya Mah. İnönü cad. Hamam Sk no:3 Adapazarı / SAKARYA

Genel Tanım: Taş temel üzerine yapılan hamamın iç ve dış duvarları taş örgü sistemi ile inşa edilmiştir. Duvarların ara bölmeleri ile dış duvarlarının kubbeler kesimine yakın olan bölümlerindeki kemerler kalın cidarlı tuğlalar kullanılarak horasan tekniğinde yapılmıştır. Hamamın üzerinde iki büyük ve on küçük kubbesi mevcuttur. Kubbelerin üzeri beton ışıklıklar mevcuttur. Hamama giriş doğu yönündeki cephesinden bağlanmıştır. Soyunma odalarının bulunduğu bölümden dar bir girişle ılıklık ve sıcaklık odalarına geçilmektedir. Hamamın iç ve dış kesiminde herhangi bir süsleme yoktur. Sıcaklık odasının hemen bitişiğindeki girişi doğudaki dış cephe duvarından sağlanan külhan odası bulunmaktadır.
Hamamın yapı tekniği ve malzemeleri göz önüne alınarak 18 yy sonlarında yapıldığı tahmin edilmiştir.

Yeri: Sakarya Mahallesi İnönü Caddesi Hamam Sokak’ta Şükrü ENEZ Kreş ve Gündüz Bakımevi’nin arkasında bulunmaktadır.
Tarihçe: Yapım tarihi kesin olarak bilinmeyen hamam genel olarak yapım tekniği ve malzemesi göz önünde bulundurularak XVIII. yy. sonuna tarihlendirilmektedir. Hamam 1946-1950 yılları arasında belediye başkanlığı yapan İzzet Şükrü ENEZ tarafından onarılmıştır.

Plan: Sakarya merkezde günümüze ulaşabilen tek hamam olan Millet Hamamı’nın soğukluk kısmı tamamen yıkılarak üzerine Şükrü ENEZ Kreş ve Gündüz Bakımevi’nin toplantı salonu inşa edilmiştir. Hamamın diğer bölümleri ise tamamen harap halde olup kullanılmaz durumdadır. Son zamanlarda bakımsızlıktan ve define avcılarının tahribatlarından nasibini almış, iç mekânı tanınmayacak hale getirilmiştir. Doğu-batı doğrultusunda planlanan hamam, bir kısmı soğukluk bölümü üzerine inşa edilen bakımevi ile metruk lojman binasının arasında kalmıştır. Mevcut hali ile dikdörtgen bir plana sahip olan yapı plan bakımından oldukça ölçülü ve dengeli olup klasik Osmanlı hamamlarının tüm özelliklerini bünyesinde taşımaktadır. Hamamın soğukluk kısmının üzerine inşa edildiği toplantı salonundan açılan zarif kas kemerli bir kapı ile ılıklık kısmına geçilmektedir. Dikdörtgen planlı bu mekân kendi içinde dört bölüme ayrılmış olup, güney tarafında tıraşlık ve tuvalet hücreleri bulunmaktadır. Tıraşlık ve tuvalet hücreleri güneye doğru kaydırılarak ana planın dışına taşırılmıştır. Ilıklığın orta bölümünün her iki tarafında yer alan bölümler yıkanma yeri olarak düzenlenmiştir. Her iki bölümde de karşılıklı olarak yerleştirilmiş dört küçük nisin önüne dökme çiniden kurnalar yerleştirilmiştir. Sonradan kurnalar yerlerinden sökülerek sağa sola atılmıştır. Ilıklık bölümünün üzeri ortada bir kubbe yanlarda ise aynalı tonozlarla örtülmüştür. Kubbenin ve tonozların ortasında yıldız seklinde ışıklıklar bulunmaktadır.
Ilıklık kısmından sıcaklık kısmına zarif kas kemerli bir kapı ile geçilmektedir. Haçvari dört eyvanlı köse hücreli bir plan tipine sahip olan sıcaklık kısmında dört yönde birer eyvan, köselerde ise birer halvet bulunmaktadır. Sıcaklığın ortasına on altı köseli büyük bir göbek tası yerleştirilmiştir. Göbek tasının ortası parçalanarak tahrip edilmiştir. Giriş eyvanı hariç orta mekâna açılan diğer üç eyvanın duvarlarına üçer adet kurna yerleştirilmiştir. Her duvar yüzeyinin ortasına birer adet olarak yerleştirilen kurnalar mermerdendir. Kurnalarının arkasındaki nişlerin bazıları sonradan renkli fayanslarla kapatılmıştır. Sıcaklık bölümünde orta mekân büyük bir kubbe ile, sivri kemerli eyvanlar aynalı tonozlarla örtülmüştür. Kas kemerli birer kapı ile geçilen köşelerdeki halvetler ise kubbe ile örtülmüştür. Kubbeler tromp geçişli olup tromp kemerleri kas kemer biçimindedir. Dışarı doğru taşıntı yapan tromp kemerleri duvarda da tekrarlanarak sekize tamamlanmıştır. Kubbelerin ve tonozların ortasında yıldız seklinde ışıklıklar bulunmaktadır.  Orta mekânın kubbesi pandantif geçişli olup, köse halvetlerinin girişleri üzerine denk gelen başlangıçlarına kas kemerli ikişer yüzeysel niş yerleştirilmiştir. Kubbe eteğini ise bir dizi testere dişini hatırlatan kuşak çevrelemiştir.
Sıcaklık bölümünün arkasında su deposu bulunmaktadır. Su deposunun arkasında yer alan külhan kısmının dış duvarları yıkılmış, sonradan bitişik lojmanın bodrum katı ile birleştirilmiştir. Bu bölümdeki kemerli ocaklık yıkılarak yerine sonradan kalorifer kazanı konulmuştur.

Malzeme ve Teknik: İki sıra kesme tas temel üzerine karmaşık düzende moloz tas ve tuğla malzeme kullanılarak yapılan duvarlar demir hatıllarla desteklenmiştir. Bugün beton tabla ile son bulan duvarların üzerindeki sıva, yer yer aşınmıştır. Üst örtü ve kemerlerde kalın cidarlı tuğlalar kullanılmıştır. Kubbe ve tonozların üzerini örten kursun kaplamalar tamamen kalkmış sonradan beton sıva ile sıvanmıştır. Ancak sıvaların çatlaması ve dökülmesi ile yağan yağmur suları iç mekânda tahribatlara neden olmuştur. Hamamın giriş cephesi olan doğu cephesi yıkıldığı için bilinmemektedir. Ancak diğer üç cephe tamamen sağır tutulmuştur. İç mekânda da duvar yüzeyleri ve üst örtü sıvanmış olup üzeri sonradan beyaz badana ile kapatılmıştır. İçerideki orijinal kurna ve aynalıklarının büyük bir kısmı kırılmış ve sağa sola dağılmıştır. Dökme çiniden yapılan kurnalar ise sonraki onarımlarda yerleştirilmiştir.

Süsleme: Hamamda, sıcaklığın kubbe eteğini çevreleyen bir sıra testere dişini hatırlatan kuşak dışında başka süsleme bulunmamaktadır. Kırık halde bazı parçaları günümüze ulaşabilen zengin süslemeli mermer kurnalar geçmişte iç mekânın süslü ve gösterişli olduğunu göstermektedir. Duvarlara sonrada yapıştırılan renkli fayansların sanatsal bir değeri yoktur. Millet Hamamı Sakarya merkez ilçede Osmanlı’dan günümüze ulaşabilen tek hamamdır. Tescilli olmasına rağmen bu gün tamamen yıkılmaya terk edilmiş hamam gerek planı gerekse mimari özellikleri ile klasik dönem İstanbul hamamları ile yarışabilecek niteliktedir.

Adı: Bezirci Sokak Çeşmesi

Mülkiyeti: Hazine

Yapım Tarihi: 19.YY. Sonu – 20. YY. Başları

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Kocaeli K.T.V.K.B.K. 578 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 04.05.2011

Türü: Kültürel

Adres: Karaosman Mahallesi, Bezirci Sokak, Adapazarı/SAKARYA

Genel Tanım: Kare planlı yapının duvarları tuğla ile örülmüştür. Çeşmenin dış cepheleri beton sıva ile sıvanmış olup, üzeri beton kırma çatı ile örtülmüştür. Çeşmenin sokağa bakan cephesinde yer alan üçgen alınlık kısmı silmelerle hareketlendirilmiştir. Zeminin yükselmesi sonucu çeşme kurna yüksekliği 16cm’ye kadar düşmüştür. Kitabesi bulunmayan çeşmenin yöre sakinlerinden alınan bilgiler ve Sakarya Merkezde var olan diğer sokak çeşmeleri ile karşılaştırıldığında, 19.yy sonlarıyla 20.yy başlarında inşa edildiği düşünülmektedir.

Adı: Kil Hamamı

Mülkiyeti: Hazine

Yapım Tarihi: Geç Osmanlı Dönemi

Orijinal Kullanımı: Çeşme

Tescil Kararı: Kocaeli K.T.V.K.B.Kurulunun 900 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 27.05.2009

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Kullanılmıyor

Adres: Hacıyakup Köyü Hamam yanı Mevkii Taraklı/SAKARYA

Genel Tanım:  Kare planlı, kubbeli moloz taş örgülü tek girişli olup, kubbesinde dört adet açıklık bulunmaktadır. Bu açıklıklardan bir tanesi giriş aksı üzerinde yer almaktadır. Yapının iç kısmında bir metre genişliğinde bir bölümden üç basamakla havuz kısmına inilmektedir. Kubbenin iç kısmında kırmızı renkli geometrik desenli bezemeler mevcuttur.

Adı: 2 Nolu Kil Hamamı

Mülkiyeti: Hazine

Yapım Tarihi: Geç Osmanlı Dönemi

Orijinal Kullanımı: Hamam

Tescil Kararı: Kocaeli K.T.V.K.B.K 900 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 27.05.2009

Türü: Kültürel

Şimdiki Kullanımı: Kullanılmıyor

Adres: Hacıyakup köyü Hamam yanı Mevkii, Taraklı / SAKARYA

Genel Tanım: Dikdörtgen planlı, temel kısmı düzgün kesme taştan yapılmış olup, duvarları moloz taş örgülüdür. Yapının iç kısmında kemer açıklığı bulunmaktadır.

Adı: 3 Nolu Kil Hamamı

Mülkiyeti: Hazine

Yapım Tarihi: Geç Osmanlı Dönemi

Orijinal Kullanımı: Hamam

Tescil Kararı: Kocaeli K.T.V.K.B.Kurulunun 900 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 27.05.2009

Türü: Kültürel

Adres: Hacıyakup köyü, Akbaştepe Mevkii, Taraklı / SAKARYA

Genel Tanım: Dikdörtgen planlı olan yapı ağırlıklı olarak moloz taşlarla örülmüş olup, yapının bazı bölümlerinde düzgün kesme taş kullanılmıştır. Hamamın sivri kemerlerden oluşan üst örtüsü orta ekseninden bitişik vaziyettedir.

Adı: Köprü Kalıntısı

Mülkiyeti: Hazine

Yapım Tarihi: Geç Roma

Orijinal Kullanımı: Köprü

Tescil Kararı: K.K.T.V.K.B.K 5282 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 17.07.1996

Türü: Anıt

Adres: Sakarya Nehri Yatağı. II.Beyazıt Köprüsü 100m kuzeyi, Adacık içi Alifuatpaşa / Geyve / SAKARYA

Genel Tanım: Köprü ayağı kalıntıları, II. Beyazıt Köprüsünün yaklaşık 50m kuzeyinde bulunan adacığın orta kısmında iki ayrı noktada bulunmaktadır. Kalıntıların yapı malzemesi incelendiğinde ve eski kaynaklarda var olan bilgiler değerlendirildiğinde, burada bulunan köprünün, Geç Roma Döneminde yapıldığı düşünülmektedir.

Adı: Yapı Kalıntısı

Mülkiyeti: Şahıs

Tescil Kararı: Kocaeli K.T.V.K.K 1924 sayılı

Tescil Tarihi: 06.04.2011

Adres: Kanlıçay köyü. Karapürçek ilçesi, Sakarya

Genel Tanım: Yapı kalıntısının hemen tamamı dikenlik ve ağaçlar ile kaplı olup, tespit edilebilen yerlerinin bazı bölümleri taş duvar örgüsü iken, tonozlu olan bölümü ve odaları ayıran bazı duvarlar kireç harcı ile tuğla örgülüdür. Yapı kalıntısının, duvar kalınlığı 1.20mdir. Tespit edilebilen yerlerinden olan, 2.40×3,50m ölçülerindeki bir bölümü ile bu bölümün hemen bitişiğindeki tonoz örtülü olduğu izlenimi veren ve 3.50×3.50m ölçülerinde yüksekliği ise 2.10m’dir.

Adı: Kadı Köprüsü

Mülkiyeti: Karayolları Genel Müd.

Orijinal Kullanımı: Köprü

Tescil Kararı: K.K.T.V.K.B.K 1024 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 15.09.2009

Şimdiki Kullanımı: Köprü

Adres: 3175 sokak, Beşköprü Caddesi, Serdivan / SAKARYA

Genel Tanım: Serdivan İlçesi, Beşköprü Mahallesi, Beşköprü Caddesi ile 3175. sokağın Çark Deresi üzerinden bağlantısını sağlamakta olup, günümüzde aktif olarak kullanılmaktadır. Köprü, tek gözlü 9.30 m eninde, 27 m uzunluğunda, 5.70 m yüksekliğinde kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu tek kemerlidir. Dere ıslahı için yapılan çalışmalar sonucu kemer orijinal yüksekliğini kaybetmiştir.

Adı: II.Beyazıt Köprüsü

Mülkiyeti: Karayolları Genel Müd.

Yapım Tarihi: 1495

Orijinal Kullanımı: Köprü

Tescil Kararı: Bursa K.T.V.K.Kurulunun 1231 Sayılı Kararı

Tescil Tarihi: 15.07.1978

Türü: Anıt

Şimdiki Kullanımı: Köprü

Adres: Alifuatpaşa Beldesi, Geyve / SAKARYA

Genel Tanım: Geyve ilçesi Alifuatpaşa Beldesinde, Sakarya Nehri üzerinde bulunmaktadır. Uzunluğu 196,5m genişliği 5,15mdir. 14 kemer gözünden ikisi yıkılmış olup, demir malzeme ile tamir edilmiştir. Köprünün doğu ucu güney kenarında dışa çıkma yapan mihraplı bir köşkü mevcuttur. Köşkün kuzey cephesi dıştan profillerle çevrelenmiş
olup, orta kısmında yarım yuvarlak bir niş içinde kitabesi mevcuttur”. Kitabesinde, bu köprü tarihte devir açan Fatih’in oğlu II. Beyazıt tarafından H. 901 M. 1495 yılında yaptırılmıştır.” ifadesi Türkçe olarak yer almaktadır