Adapazarı Müzik Tarihi ve Sakarya Musiki Derneği

Şehrimizdeki kültürel zenginlik, müzik çeşitliliğini beraberinde getirmiştir. Her köyün, düğün ve festival gibi özel günlerde yaşattığı kendine ait müzik kültürü vardır. Şehrimizde en bilinen enstrümanlar; cümbüş, ud, klarnet, davul ve kemandır. Bu çalgı grubu yöremizde “ince takım” olarak adlandırılır. Müzik kültürümüzde önemli bir yeri olan bağlama, Sakarya’da yerini cümbüşe bırakır. Mızıka olarak adlandırılan akordeon ve kemençe gibi enstrümanlar da zamanla müzik kültürümüzün bir parçası olmuştur. Yöremize ait ezgiler, usta-çırak ilişkisiyle kuşaktan kuşağa aktarılmaktadır. SAÜ Devlet Konservatuvarı ve Sakarya Musiki Derneği, verdikleri eğitimlerin yanı sıra düzenledikleri konserlerle şehrimizin sanat yaşamında önemli bir yer tutar. Ayrıca Ziya Taşkent Konser Salonu ve Sakarya Üniversitesi Kongre Merkezi yıl boyunca müziğin her çeşidinin şehirle buluştuğu mekânlardır. Birçok şehir belediyesi kurduğu kent orkestralarıyla usta müzisyenleri bir araya getirir. Şehrimizin ilk amatör bando takımı 1916 yılında kurulmuş, 1954 yılında belediye bandosu adını almıştır. 1992 yılında Kent Orkestrası’na dönüşen belediye bandosuna sonraki yıllarda mehteran eklenmiştir. Hâlen Sakarya Kent Orkestrası adıyla çalışmalarını sürdürmektedir.

Her Türk kasabası gibi Sakarya da Türk müziğinin her çeşidini sunmaktadır. Ancak bunlar halkın gözünde doğal ortamlarda yapılırken, 1920’lerden itibaren düzenli eserler haline geldi. Dârü’l-Bedâyî (1914), Dârü’l Feyz-i Mûsikî’, Cevdet Kozanoğlu Meşkhânesi (1920), Dârü’l-Elhân, Sakarya gibi sistemli müzik eğitimi vermeyi amaçlayan kurum ve kuruluşların ortaya çıktığı bu yıllarda Selahattin Kandemir hocalığında müzik çalışmaları sistematik hale geldi. 1920’li yıllarda Sakarya’da Selahattin Kandemir önderliğinde şimdiki Atatürk Bulvarı Meserret İş Hanı önünde faaliyetlerine başlayan topluluk, 1930’lu yıllarda Sakarya Gençlerbirliği Spor Kulübü’nün müzik kolu olarak faaliyet göstermiş ve 1949 yılında Adapazarı Türk Musikisi Derneği adını almıştır. Musiki derneği zaman zaman ara vermek zorunda kalsa da iş tamamen durmadı ve meşkler evde çalışmaya devam etti.

Daha sonra Erman sinemasının olduğu bina yıkılınca yerine, altı kıraathane ütü cemiyet olan yeni bir bina yapılmıştır. 1975 yılına kadar varlığını devam ettiren bu cemiyet, bu tarihten itibaren Musiki-Kültür Derneği’ne dönüştürülmüştür. Bu derneğin faaliyetleri de 12 Eylül 1980 darbesi ile sonlandırılmıştır.

Adapazarı Erman Sineması

Müzik çalışmaları için arayışlarını sürdüren Adapazarı musiki tutkunları, 11.04.1983 yılında Sakarya Musiki Derneğini kurmuşlardır. Derneğimizin kurucu üyeleri; Vali yardımcısı Muammer Çetin, il milli eğitim müdürü Hüsnü Taş, il kültür müdür yardımcısı Saadet Dik, il sağlık müdürü Behzat Mısırlıoğlu, Dr. Mahir Köprülü, gazeteci Zeki Aydıntepe, imalatçı Erdoğan Kor, mimar Şakir Anık, bankacı M. Raşit Kısakürek. Derneğin amacı; Sakarya’da Türk musikisini tanıtmak, yaymak ve gelecek nesillere sevdirmektir.

1983 yılında kurulan Sakarya Musiki Derneğinin ilk başkanı; M. Raşit Kısakürek, ikinci Başkan Mahir Köprülü, üçüncü başkan Dr. İsmail Şimşek, dördüncü başkan görevini aralıksız 20 yıl severek sürdüren aynı zamanda onursal başkanımız Şemsettin Keklik, 2011 yılından 2020 yılına kadar Sn. Hasan Açıldı, 2020 yılından bugüne kadar Sn. Adil Özdemir başkanlığında faaliyetlerine devam etmektedir.

Sakarya Musiki Derneği Korosu

Adapazarı’nda ilk müzik okulu, 1986-1987 öğretim yılında Erdinç Şumen’in kurucu kurulunda, dönemin Belediye Başkanı Erkal Etçioğlu’nun girişimiyle milli kültüre hizmet amacıyla “Adapazarı Belediye Konservatuarı” adıyla kurulmuştur. Kurum dört yıllık eğitim veren Türk Sanat Müziği, Türk Halk Müziği, Çalgı Yapım ve Drama bölümlerinden oluşmaktadır. Bu kurumun en önemli özelliği Türkiye’de tanınmış profesörlerin görev yapmasıdır. Öğretim kadrosunda Bekir Sıtkı Sezgin, Haydar Sanal, Ümit Gürelman, Necip Gülses, M. Doğan Dikmen, Hasan Esen, M. Emin Bitmez, Yücel Paşmakçı ve Taşkın Doğanışık yer almaktadır.

Sakarya Musiki Derneği Pazartesi ve Perşembe günleri çalışmalarına devam etmektedir. Musiki geceleri, Erdoğan Akkanat gözetiminde gerçekleşmektedir. Naci Şenkardeşler, Cevat Kartal ve Kemâl Ersin gibi isimler 1950’lerden beri derneğe üyedir. Müzik Topluluğu’na kurulduğu günden bu yana 200’e yakın saz üyesi ve 3000’e yakın koro üyesi katılmıştır.

Cevat Kartal Konseri

Musiki Derneği Sanatçıları

Sakarya’da kurulan ilk akademik müzik okulu Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuarı’dır. 1997 yılında kurulan ve kararlaştırılan Müzik Fakültesi, Haziran 1999’da öğretim üyesi alımı yapmış ve 2000-2001 Eğitim-Öğretim yılında “Temel Bilimler” Bölümü’ne öğrenci alarak eğitime başlamıştır. Bugün “Temel Bilimler”, “Türk Müziği” ve “Türk Halk Oyunları” olmak üzere üç bölümden oluşan konservatuar, dört yıllık lisans eğitimi vermektedir. Sakarya’da müzik etkinliği Ulusal Müzik Akademisi’nin kurulmasıyla hız kazandı. Faal durumdaki Konservatuvar, folklor çalışmalarından deprem çalışmalarına, sempozyumlardan sempozyumlara sadece 2003 Şubat ve Haziran ayları arasında 30 civarında konser düzenledi.   

Özel Yetenek Sınavları ile her yıl konservatuvarımız toplam 85 öğrenci alınmaktadır. Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Akademik Kadrosu 4 Profesör,5 Doçent, 5 Doktor Öğretim Üyesi, 17 Öğretim Görevlisi ve 8 Araştırma Görevlisinden müteşekkildir. Sakarya Üniversitesi Devlet Konservatuarı’ndan mezun olanlar lisansüstü öğrenim görüp, akademik kariyer yapabilir; müzikolog, müzik danışmanı, program yapımcısı olabilirler. Ayrıca radyolara ve Devlet Korolarına ses veya saz sanatçısı olarak girebilir; müzik endüstrisi sahasında kompozitör, saz sanatçılığı, ses sanatçılığı yanında müzik ve halk oyunları öğretmeni olabilirler.

SAÜ Devlet Konservatuarı

Sakarya’da Türk Sanat Müziği çalışmalarının yanında “Dinî Mûsikî” alanında da faaliyetler olmuştur. 1983’te dernek çatısı altında çalışmalarına başlayan Sakarya Türk Tasavvuf Mûsikîsi Topluluğu ilerleyen süreçte dernek bünyesinden ayrılmıştır.  Dernek şefi olan Nejat Tezcan evinde 1999 depremine kadar çalışmalarını sürdürmüştür. Sakarya Türk Tasavvuf Mûsikîsi Topluluğu çalışmalarını zaman zaman toplanarak Nejat Tezcan’ın Sapanca’daki evinde yürütmekte ve konserler vermişlerdir. Kendisi 2017 yılında geçirdiği bir rahatsızlık sonrası vefat etmiştir.

Kaynakça

    • Demir, Mustafa, ve Mehmet Alpargu. “Sakarya ili tarihi 2. Cilt.” (2005).
  • Özyürek, Münevver Pınar. Müzikal kimlik bağlamında Adapazarı Çerkeslerinin müzik kültürleri. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2012.