Yabancı Okullar ve Azınlık Okullar

Osmanlı Devleti’nde yabancı okulların açılması seyri Avrupalı devletlere verilen kapitülasyonların neticesinde gelişmiştir. (Haydaroğlu, 1993: 12) Eğitim alanında da 17. yüzyıldan itibaren yabancı devletlere tanınan haklar ile Osmanlı topraklarında yabancı eğitim başlangıçları görülmüştür. Özellikle Osmanlı’nın son asrında yabancı okulların sayısı bu gelişmelerin ilk başladığı yerler olan İstanbul ve İzmir başta olmak üzere pek çok yere dağılmıştır. (Güzey, 2017: 83)

Sakarya’da da çoğunlukla Rum ve Ermeniler’in kurdukları okullar görülmektedir (Kurşun, 2018: 305). Rum mekteplerinde genel müfredata uygun olarak Yunan mekteplerinde okutulan dersler verilmekteydi. Ek olarak Türkçe dersi eğitimi de bulunmaktaydı. (Kurşun, 2018: 305) Ermeni mekteplerinde ise şu dersler okutulmaktaydı: Ermenice Gramer ve Tahrir, Ermenice, Türkçe ve Fransızca, Hüsn-ü Hat, İlmî, Siyasi ve Tabii Coğrafya, Hesap, Cebir, Fransızca Gramer, Tahrir ve Mükaleme, Resim, Türkçe Gramer ve Tahrir, Tarih, Hendese, Mantık, Usul-ü Defteri, Ticaret. (Kurşun, 2018: 305) Misyoner Amerikan Okulunda ise derslerin genel dili Ermenice idi. Okulda okutulan genel dersler ise şu şekildeydi: Matematik, Coğrafya, Cebir, Geometri, Tarih, Din, Müzik Ve Beden Eğitimi. (Narin, 2018: 266)

Aşağıda bulunan yabancı okullar ve azınlık okullları ile ilgili belgeler Sakarya Üniversitesi Tarih Bölümü yüksek lisans öğrencisi Yusuf Kurt tarafından Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi kalemi birimlerinden derlenerek oluşturulmuştur.

 

Kaynakça

BOA. MF.İBT.  2 – 33.  H-17-10-1289
BOA. MF.İBT. 294 – 78. H-26-12-1328
BOA. MF.İBT. 510 – 81. H-11-09-1332
BOA. MF.İBT.  496 – 18. H-05-06-1332
BOA. MF.MKT. 10 – 88. H-01-04-129
BOA. MF.MKT. 15 – 39 . H-14-10-1290
BOA. MF.MKT. 16 – 52. H-10-11-1290
BOA. MF.MKT. 36 – 28. H-12-04-1293
BOA. MF.MKT. 177 – 72. H-29-01-1311
BOA. MF.MKT. 177 – 121. H-29-01-1311
BOA. DH.ŞFR. 186 – 61. R-18-10-1311
BOA. MF.MKT. 200 – 14. H-29-09-1311
BOA. MF.MKT. 324 – 6. H-29-01-1314
BOA. MF.MKT. 327 – 66. H-16-02-1314
BOA. MF.MKT. 391 – 27. H-15-11-1315
BOA. MF.MKT. 598 – 45. H-06-10-1319
BOA. MF.MKT. 710 – 15. H-04-03-1321
BOA. MF.MKT. 977 – 17. H-28-12-1324
BOA. MF.MKT. 1084 – 88. H-15-11-1326
BOA. MF.MKT. 1180 – 40. H-16-07-1330
BOA. A.}MKT.MHM. 470 – 62. H-28-10-1290
BOA. DH.EUM.2.Şb  4 – 80. H-08-04-1333
BOA. DH.TMIK.M. 110 – 9.  H-03-06-1319
BOA. A.}MKT.MHM. 655 – 16. H-16-05-1313
BOA. HR.MKT. 716 – 36. H-02-07-1288
BOA. HR.MKT. 726 – 51. H-21-10-1288
BOA. ŞD. 74 – 50. H-02-08-1328
BOA.  İ..MF. 16 – 26.  H-11-08-1328
BOA.  DH.MUİ. 125 – 11. H-22-08-1328
BOA. ŞD. 1622 – 20. H-21-10-1331
BOA. MV. 231 – 327. H-25-10-1331
BOA.  İ..MF. 21 – 37.  H-28-10-1331
BOA. DH. İD. 214 – 6. H-02-06-1332
BOA. ŞD. 1601 – 26. H-03-08-1326
BOA. TS.MA.e. 1386 – 67. H-02-02-1328

Güzey, A. Rıfat. “Osmanlı Devleti’nde Yabancılar ve Okullaşma Çabaları”, 21. Yüzyılda Eğitim Ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2017, 6 (16) , 69-90.

Haydaroğlu, İ. Poat. Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar, Ocak Yayınları, Ankara 1993.

Kurşun, Özge. “II. Abdülhamid Dönemi’nde Adapazarı’nda Gayrimüslim ve Yabancı Okullar”, Geçmişten Günümüze Sakarya: Tarih/ Kültür/ Toplum Uluslararası Sakarya Sempozyumu, Ed. Mehmet Yaşar Ertaş, Mükerrem Bedizel Aydın, Arif Bilgin, Sakarya Büyükşehir Belediyesi, Sakarya 2017,  ss. 303-307.

Narin, Resul. “Amerikan Board’un Kadın Misyonerleri ve Adapazarı Ermeni Kız Okulu”, Vakanüvis – Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 3, 2018, 249-286.