Türk Havacılığının Başlangıcı ve Gelişimi
Türkiye’de havacılık çalışmaları 1912 yılında, bugünkü Atatürk Havalimanı’nın yakınındaki Sefaköy’de, iki hangar ve küçük bir meydanla başlamıştır. Mustafa Kemal Atatürk’ün “İstikbal göklerdedir” sözü doğrultusunda, 1925 yılında Türk Tayyare Cemiyeti kurulmuş ve daha sonra bu kurum Türk Hava Kurumu adını alarak sivil havacılığın kurumsal temellerini atmıştır.
İlk sivil hava taşımacılığı 1933 yılında, “Türk Hava Postaları” adı altında 5 uçaklık küçük bir filo ile başlamıştır. Aynı yıl, Milli Savunma Bakanlığı’na bağlı olarak “Havayolları Devlet İşletme İdaresi” kurulmuş ve Türkiye’de sivil hava taşımacılığı faaliyetlerine başlamıştır. 1938 yılında “Devlet Hava Yolları Umum Müdürlüğü” adını alan bu yapı, 1945 yılına kadar uçuş ağını 3 şehirden 19 şehre çıkarmıştır.
1954 yılında, uluslararası havacılık ilişkilerinin düzenlenmesi ve denetlenmesi amacıyla Ulaştırma Bakanlığı bünyesinde “Sivil Havacılık Dairesi Başkanlığı” kurulmuş, 1987 yılında ise “Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü” olarak yeniden yapılandırılmıştır.
Pamukova’daki Tarihi Havaalanı
Pamukova’daki havaalanı, 1943 yılında 2. Dünya Savaşı sırasında askeri amaçlarla inşa edilmiştir. Savaş süresince askeri uçakların iniş-kalkış yapabilmesi ve lojistik destek sağlanabilmesi için kullanılan havaalanı, savaşın sona ermesiyle birlikte terk edilmiştir.
Savaş Sonrası Dönem ve Tarımsal Kullanım
Savaş sonrası dönemde, havaalanı arazisi Mısır Araştırma Enstitüsü tarafından tarım amaçlı kullanılmaya başlanmıştır. Enstitü, burada mısır ıslahı ve genetik araştırmalar yaparak tarımsal üretime önemli katkılar sağlamıştır.
1959 – Havaalanı Sayısının Artması
1959 yılında Pamukova yardımcı meydanının da eklenmesiyle Türkiye’deki havaalanı sayısı 31’e çıkmıştır. Bu dönemde Pamukova Havaalanı, küçük çaplı askeri faaliyetler ve tarımsal çalışmalarla varlığını sürdürmüştür.
1994 yılında Pamukova’da bulunan 15. Kolordu Komutanlığı’na ait mühimmat deposunda meydana gelen patlamalar sırasında, havaalanı zaman zaman tek motorlu küçük askeri uçakların iniş-kalkışına açılmıştır. Aynı zamanda, ilçede düzenlenen Yöresel Ürünler ve Ayva Festivali kapsamında binlerce kişinin katıldığı uçurtma şenliklerine de ev sahipliği yapmıştır.
Günümüz ve Sivil Havacılık Dönemi
Son yıllarda, Pamukova’daki tarihi havaalanı Millî Savunma Bakanlığı’nın izniyle Milli Emlak Genel Müdürlüğü tarafından İstanbul Havacılık Kulübü Derneği’ne kiralanmıştır. Bin 800 dönümlük arazinin 200 dönümlük bölümü, pist dahil olmak üzere sivil havacılık kulübüne tahsis edilmiş ve pilot yetiştirilmesi amacıyla modern bir eğitim merkezi olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Pamukova Kaymakamlığı ile yapılan protokol doğrultusunda, havaalanı uçuş eğitimine açılmıştır. Bin 800 metrelik pistin asfaltlanması ve tesislerin inşası hızla devam etmektedir. İstanbul Havacılık Kulübü Derneği, havaalanını pilot eğitimi ve havacılık faaliyetleri için kullanmaktadır. Yenileme çalışmaları kapsamında, asfalt ve çim pistler modernize edilmiştir.
Pamukova Havaalanı, günümüzde modern havacılık eğitimleri için önemli bir merkez haline gelmiştir.
Mısır Araştırma Enstitüsü’nün Katkıları
Pamukova’daki havaalanı arazisi, uzun yıllar boyunca Mısır Araştırma Enstitüsü tarafından tarım amaçlı kullanılmıştır. Enstitü, mısır ıslahı, genetik araştırmalar ve diğer tarım ürünleri üzerinde önemli çalışmalar yaparak, Türkiye’nin tarımsal üretimine ve ekonomisine katkı sağlamıştır.
KAYNAKÇA
Medyabar. “Pamukova tarihi havaalanı sivil havacılık şirketine kiralandı.” Erişim tarihi: 20 Ocak 2025.
Medyabar. “Pamukova tarihi hava alanı pilot eğitim merkezi oluyor.” Erişim tarihi: 20 Ocak 2025.
Sakarya Yenihaber. “Tarihi havaalanı sivil şirkete kiralandı.” Erişim tarihi: 26 Ocak 2025.
Nurullah Kırkpınar. “Tohumun İzinde: Adapazarı Tohum Islah ve Deneme İstasyonu’nun Tarihsel Gelişimi ve Türkiye Tarımına Katkıları (1926-1980).” Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 9.Dr. Selma Pehlivan’a Armağan (2024): 2083-2139.
Nadir Yurtoğlu, “Sivil havacılık sektörü içerisinde yer alan Türk Hava Yollarının tarihi gelişimi (1933-1960).” Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi 12.23 (2016): 303-336.
Ahmet Sefa Bayram. Türkiye’de Kamu-Özel Ortaklığına Müşareke Uygulama Potansiyeli. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, 2021.